De schatkamer van het ecosysteem: alles over getijdengebieden

Wadden

Wadden zijn kustgebieden die regelmatig door eb en vloed onder water komen te staan en weer droogvallen. Ze bestaan over het algemeen uit verschillende sedimenten zoals zand, modder en rotsen, en zijn een schatkamer aan biodiversiteit en dienen als bufferzone tegen natuurrampen.

Het belang van wadden

Ten eerste zijn wadden een essentieel onderdeel van het mariene ecosysteem. Ze herbergen talloze soorten die met elkaar in wisselwerking staan en zo een evenwichtig ecosysteem in stand houden. Voorbeelden van deze soorten zijn schaaldieren zoals schelpdieren, krabben en garnalen, evenals vissen en vogels. Deze organismen zijn een belangrijke voedselbron voor de mens en spelen een cruciale rol bij het behoud van de gezondheid van het mariene ecosysteem.

Ten tweede fungeren wadden als bufferzone tegen natuurrampen. Bij overstromingen, orkanen en andere natuurrampen helpen wadden de waterstroom te vertragen en zo de schade te beperken. Daarnaast beschermen ze de kust tegen erosie en dempen ze de effecten van zeespiegelstijging.

Tot slot hebben wadden ook een toeristische waarde. De prachtige landschappen en de diversiteit aan soorten trekken veel toeristen aan. Daarnaast worden wadden gebruikt voor educatieve doeleinden en wetenschappelijk onderzoek.

De diverse bewoners van het wad

Het waddenecosysteem bestaat uit diverse bewoners.

Een van de belangrijkste bewoners zijn debenthos (benthische fauna).

Benthos zijn dieren die op de zeebodem leven. Hieronder vallen voornamelijk schaaldieren zoals schelpdieren, krabben en garnalen, maar ook weekdieren en ringwormen. Ze vormen de basis van de voedselketen in het waddenecosysteem en spelen een belangrijke rol bij de afbraak van organisch materiaal, waardoor de gezondheid van het wad wordt gewaarborgd.

Een andere belangrijke bewoner is dehalofyt (zoutplant).

Halofyten zijn planten die in zoute grond groeien. Voorbeelden hiervan zijn zeekraal, zeeaster en lamsoor. Ze stabiliseren de waddenbodem, absorberen koolstofdioxide uit de atmosfeer en dragen zo bij aan de vermindering van klimaatverandering. Door middel van fotosynthese produceren ze zuurstof, die essentieel is voor de ademhaling van andere organismen in de omgeving.

Vis en vogels

Vissen voeden zich met benthos of halofyten, terwijl vogels zich voeden met benthos of vissen. Ze zorgen voor de energiestroom door de voedselketen van het waddenecosysteem en dragen bij aan de regulatie van de populaties, waardoor de stabiliteit van het ecosysteem gewaarborgd blijft.

Mensen

Mensen voeren diverse activiteiten uit in de wadden, zoals het verzamelen van zeeproducten en recreatieve activiteiten. Het is echter belangrijk om voorzichtig te zijn, omdat overmatige activiteiten de balans van het waddenecosysteem kunnen verstoren.

De impact van wadden op het wereldmilieu

Wadden spelen een zeer belangrijke rol in het wereldmilieu.

• Wadden zijn koolstofputten: Ze absorberen en slaan koolstofdioxide uit de atmosfeer op. Micro-organismen, planten en sedimenten in de wadden nemen koolstofdioxide op en zetten het om in organisch materiaal. Dit organische materiaal wordt vervolgens opgeslagen in de sedimenten. Het is bekend dat wadden jaarlijks ongeveer 260.000 ton koolstofdioxide absorberen. Dit komt overeen met de hoeveelheid koolstofdioxide die ongeveer 200.000 auto's per jaar uitstoten, wat een belangrijke bijdrage levert aan het verminderen van klimaatverandering.
• Ten tweede dragen wadden bij aan de verbetering van de waterkwaliteit: Micro-organismen en benthische fauna in de wadden breken verontreinigende stoffen in het water af en verwijderen ze. Hierdoor verbetert de waterkwaliteit in kustgebieden en blijft het mariene ecosysteem gezond. Bovendien filteren ze sedimenten uit rivieren en beschermen ze de kustlijn, en minimaliseren ze de schade door stormen en vloedgolven.
• Wadden zijn leefgebieden voor diverse soorten: Ze spelen een belangrijke rol bij het behoud van de biodiversiteit. In deze gebieden leven verschillende soorten zeevogels, vissen, krabben en schelpdieren. Ze interacteren met elkaar en houden het ecosysteem in evenwicht. Echter, door de ontwikkeling en vervuiling van wadden is de biodiversiteit afgenomen, dus er zijn maatregelen nodig.

Economische waarde en toepassingen van wadden

Wadden hebben een grote economische waarde.

• Productie van visserijbronnen: De vele soorten die in wadden leven, vormen een bron van visserijproducten, waardoor er economische voordelen te behalen zijn via visserijactiviteiten. Volgens het Korea Maritime Institute and Development Institute bedroeg de waarde van de visserijproductie van de Nederlandse wadden in 2010 1.292,6 miljard KRW.
• Toeristische waarde: Ze zijn populair als ecotoeristische bestemmingen en worden door veel toeristen bezocht. Dit draagt ​​niet alleen bij aan economische voordelen, maar ook aan de revitalisering van lokale gemeenschappen.De getijdenmoerassen langs de kust van Georgia in het oosten van de Verenigde Statenzijn een bekend voorbeeld van een ecotoeristische bestemming, die jaarlijks honderdduizenden bezoekers trekt en een belangrijke bijdrage levert aan de lokale economie.
• Diverse toepassingen: Wadden kunnen voor verschillende doeleinden worden gebruikt, zoals zoutwinning, aquacultuur en als bouwmateriaal. Kwalitatief hoogwaardig zand of klei kan worden gewonnen en gebruikt als bouwmateriaal, zout kan worden gewonnen in zoutpannen en door middel van inpoldering kunnen landbouwgrond of industrieterreinen worden gecreëerd.

Internationale inspanningen voor de bescherming van wadden

Voor het behoud en duurzaam gebruik van wadden is internationale samenwerking en inzet nodig.

In dit kader heeft de International Union for Conservation of Nature (IUCN) sinds 1998 de 'Top 100 Wadden ter wereld' geselecteerd en een lijst opgesteld om het bewustzijn over het belang en de bewaarde waarde van wadden te vergroten. Het Ramsar-verdrag is eveneens een internationaal verdrag ter bescherming van wetlands dat in 1971 in Ramsar, Iran werd aangenomen en in 1975 in werking trad. Wereldwijd zijn er 170 landen lid, en Nederland trad in 1997 als 101e lid toe.

De Nederlandse overheid heeft ook verschillende maatregelen genomen, zoals de invoering van de Wet natuurbescherming (1999), toetreding tot het Ramsar-verdrag (1997) en de beslissing om de Zuiderzeewerken te stoppen (2010), enin juli 2021 werden de Waddenzee, de kustgebieden van de Noordzee en de Dollard door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoedwaarmee de waarde van wadden internationaal werd erkend.