Essentiële kennis over klimaatverandering: wat is de emissiehandel?

Vandaag gaan we dieper in op het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen, een systeem dat een belangrijke rol speelt bij het aanpakken van klimaatverandering. Veel mensen hebben wel eens van deze term gehoord, maar we gaan nu dieper in op wat het precies inhoudt en welke invloed het heeft op ons dagelijks leven.

De relatie tussen klimaatverandering en broeikasgasemissies

Voordat we het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen nader bekijken, is het belangrijk om de relatie tussen klimaatverandering en broeikasgasemissies te begrijpen.

Klimaatverandering is de langetermijnstijging van de gemiddelde temperatuur van de aarde

Dit wordt ook wel opwarming van de aarde genoemd en wordt veroorzaakt door verschillende factoren. De belangrijkste oorzaak is echter de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten.

Broeikasgassen bevinden zich in de atmosfeer en spelen een rol bij het handhaven van een constante temperatuur op aarde. Door menselijke activiteiten is de concentratie van broeikasgassen echter toegenomen, waardoor de temperatuur van de aarde te sterk stijgt, wat leidt tot klimaatverandering.

• Tot de belangrijkste broeikasgassen behoren koolstofdioxide (CO₂), methaan (CH₄) en lachgas (N₂O).

Sinds de industriële revolutie is de uitstoot van broeikasgassen sterk toegenomen als gevolg van bevolkingsgroei en industriële ontwikkeling. Dit heeft geleid tot een continue stijging van de temperatuur van de aarde, waardoor de klimaatverandering versnelt. Deze klimaatverandering heeft een grote impact op het ecosysteem van de aarde en bedreigt het voortbestaan van de mensheid. Daarom spant de internationale gemeenschap zich in om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Het basisprincipe van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen

Het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen is een systeem dat gebruikmaakt van marktmechanismen om de uitstoot van broeikasgassen effectief te verminderen.

Het basisprincipe is als volgt:

Voor landen en bedrijven wordt een maximum aan toegestane broeikasgasemissies vastgesteld. Elke entiteit krijgt een toewijzing van de hoeveelheid broeikasgassen die ze mag uitstoten. Als een entiteit meer broeikasgassen wil uitstoten dan is toegestaan, moet ze emissierechten kopen van een andere entiteit. Omgekeerd, als een entiteit minder broeikasgassen uitstoot dan is toegestaan, kan ze de resterende emissierechten verkopen aan een andere entiteit.

Op deze manier wordt de verantwoordelijkheid voor broeikasgasemissies versterkt en wordt er gestimuleerd om de uitstoot vrijwillig te verminderen. Doordat er tijdens het handelsproces een prijs wordt gevormd, nemen marktpartijen beslissingen over het al dan niet verminderen van de uitstoot van broeikasgassen op basis van de prijsschommelingen. Met andere woorden, ze kunnen op een rationele manier beslissingen nemen door rekening te houden met de kosten en baten van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.

Het emissiehandelssysteem wordt al in veel landen toegepast en overheden stellen jaarlijks nationale doelen vast voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en beheren het emissiehandelssysteem om deze doelen te bereiken.

Wereldwijde invoering van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen

Het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen wordt wereldwijd ingevoerd als onderdeel van de internationale inspanningen om klimaatverandering aan te pakken. Tot op heden (2023) hebben meer dan 60 landen een emissiehandelssysteem op nationaal niveau ingevoerd of van plan om dit te doen. Op regionaal niveau wordt het systeem in meer dan 10 gebieden toegepast, waaronder de Europese Unie (EU) en de Amerikaanse staat Californië.

Europese Unie (EU)past sinds 2005 een emissiehandelssysteem toe voor de landen binnen de Unie. Dit is het grootste en oudste emissiehandelssysteem ter wereld. De EU heeft als doel om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 40% te verminderen ten opzichte van 1990 en werkt momenteel aan een wijziging van de wetgeving om de uitstoot tegen 2030 met 55% te verminderen.

Verenigde Statenpast het emissiehandelssysteem toe op staatsniveau. De staat Californië introduceerde in 2006 als eerste staat in de VS een emissiehandelssysteem. Andere staten, waaronder New York, New Jersey en Massachusetts, passen het systeem ook toe. De federale overheid overweegt momenteel ook de invoering van een emissiehandelssysteem.

Chinapast sinds 2017 een nationaal emissiehandelssysteem toe. In zeven regio's, waaronder Beijing, Shanghai en Shenzhen, is het emissiehandelssysteem al sinds 2013 op regionaal niveau in gebruik na een proefproject.

Japanpast het emissiehandelssysteem sinds 2013 toe in enkele regio's, waaronder Tokio en Osaka. Vanaf 2023 zal het systeem op nationaal niveau worden ingevoerd.

De economische impact van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen

Het emissiehandelssysteem legt bedrijven een verplichting op om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, maar biedt tegelijkertijd economische stimulansen om tot vrijwillige deelname aan te zetten.

• Bedrijven kunnen kosten besparen door emissierechten te kopen of door emissierechten te verkopen die ze hebben overschoten. Dit kan leiden tot een versterking van de concurrentiepositie.
• Er wordt ook een ontwikkeling van de financiële markt verwacht door de prijsschommelingen van emissierechten. Naarmate de handel in emissierechten toeneemt, is de kans groot dat er derivaten zoals futures en opties op emissierechten worden geïntroduceerd. Dit kan bijdragen aan de ontwikkeling van de financiële sector.

Maar er zijn ook negatieve effecten.

• Als de prijs van emissierechten stijgt, kunnen de productiekosten van bedrijven toenemen, wat kan leiden tot inflatie.
• Er kunnen ook problemen ontstaan, zoals speculatieve handel als gevolg van een te lage toewijzing of falende regulering.

Om deze effecten te minimaliseren is een zorgvuldig beleid van de overheid nodig. Door middel van een passende toewijzing van emissierechten en maatregelen om de markt te stabiliseren, kan de last voor bedrijven worden verminderd en tegelijkertijd het doel van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen worden bereikt.

De impact van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen op bedrijven

Het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen beperkt de hoeveelheid broeikasgassen die bedrijven mogen uitstoten en biedt de mogelijkheid om emissierechten te verhandelen.

Dit kan een grote impact hebben op de bedrijfsstrategie.

• Het emissiehandelssysteem kan de kosten voor bedrijven verhogen. Dit komt doordat ze emissierechten moeten kopen of extra investeringen moeten doen in apparatuur om de uitstoot te verminderen. Dit kan de winstgevendheid van bedrijven aantasten, daarom moeten bedrijven zich goed voorbereiden op het emissiehandelssysteem.
• Het kan ook kansen bieden. Door de uitstoot te verminderen kunnen bedrijven proactief inspelen op milieuregels, hun imago verbeteren, het vertrouwen van klanten winnen en mogelijk nieuwe inkomsten genereren via de handel in emissierechten.

Vooral in landen waar de export van de verwerkende industrie een belangrijke rol speelt, is het belangrijk om inspanningen te leveren op het gebied van de ontwikkeling van technologieën voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het opstellen van strategieën voor de handel in emissierechten om de internationale concurrentiepositie te behouden.

Voor- en nadelen van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen

De voordelen van het emissiehandelssysteem zijn:

• Door gebruik te maken van marktmechanismen kunnen de kosten voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen worden verlaagd. Individuele bedrijven kunnen in plaats van zelf de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, emissierechten kopen op een manier die kostenefficiënter is.
• Het systeem is flexibeler dan directe regulering. Het kan flexibel inspelen op onverwachte situaties, zoals economische schommelingen of de aanleg of uitbreiding van productiefaciliteiten.
• Door koppeling aan de internationale koolstofmarkt kan het nationale doel van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen effectiever worden bereikt. De Europese Unie (EU), de Verenigde Staten, China en Japan hebben al een emissiehandelssysteem ingevoerd of zijn van plan dit te doen. Door de koppeling van deze internationale koolstofmarkten kan een bijdrage worden geleverd aan de wereldwijde vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

De nadelen zijn:

• De volatiliteit van de prijs van emissierechten brengt onzekerheid met zich mee. Dit kan leiden tot een toename van de bedrijfrisico's.
• Het kan moreel wangedrag van sommige bedrijven bevorderen. Er kunnen problemen ontstaan, zoals illegale emissies of manipulatie van de metingen van de uitstoot, als gevolg van losse regulering.

Succesvolle voorbeelden van de uitvoering van het emissiehandelssysteem voor broeikasgassen

Er zijn in verschillende landen succesvolle voorbeelden van de uitvoering van het emissiehandelssysteem te zien. Een van de meest prominente voorbeelden is het emissiehandelssysteem van de Europese Unie (EU ETS).

De Europese Unie voert sinds 2005 een emissiehandelssysteem uit voor meer dan 15.000 bedrijven binnen de Unie. Sinds de invoering van het systeem is de uitstoot van broeikasgassen in de EU gestaag gedaald. Vooral in 2020, ondanks de economische crisis als gevolg van de COVID-19-pandemie, is de uitstoot met 7% gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar.

Deze resultaten kunnen worden toegeschreven aan de actieve inspanningen van de Europese Unie om diverse beleidsmaatregelen te implementeren om klimaatverandering tegen te gaan, waaronder het emissiehandelssysteem.

Laten we allemaal werken aan de bescherming van het milieu en een betere toekomst creëren!