Podstawowa wiedza o przeciwdziałaniu zmianom klimatu: czym jest system handlu emisjami gazów cieplarnianych?

Dzisiaj chcemy przyjrzeć się systemowi handlu emisjami gazów cieplarnianych, który odgrywa kluczową rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Wiele osób słyszało o tym terminie, ale dziś przyjrzymy mu się bliżej, aby zrozumieć, czym dokładnie jest i jaki wpływ ma na nasze życie.

Związek między zmianami klimatu a emisją gazów cieplarnianych

Zanim przejdziemy do omówienia systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych, musimy zrozumieć związek między zmianami klimatu a emisją tych gazów.

Zmiany klimatu to długotrwały wzrost średniej temperatury Ziemi

Zjawisko to nazywane jest również globalnym ociepleniem i jest spowodowane wieloma czynnikami. Najważniejszą przyczyną jest jednak emisja gazów cieplarnianych spowodowana działalnością człowieka.

Gazy cieplarniane obecne w atmosferze pełnią funkcję utrzymania stałej temperatury Ziemi. Jednak wzrost ich stężenia spowodowany działalnością człowieka prowadzi do nadmiernego wzrostu temperatury planety, co z kolei przyczynia się do zmian klimatu.

• Do najważniejszych gazów cieplarnianych należą dwutlenek węgla (CO₂), metan (CH₄) i podtlenek azotu (N₂O).

Od czasu rewolucji przemysłowej, w wyniku wzrostu liczby ludności i rozwoju przemysłu, emisja gazów cieplarnianych gwałtownie wzrosła. Spowodowało to stały wzrost temperatury Ziemi i przyspieszenie zmian klimatu. Zmiany klimatu mają ogromny wpływ na ekosystemy planety i zagrażają przetrwaniu ludzkości, dlatego społeczność międzynarodowa podejmuje szereg działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Podstawowa zasada systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych

System handlu emisjami gazów cieplarnianych to mechanizm wykorzystujący mechanizmy rynkowe w celu efektywnego ograniczenia emisji tych gazów.

Podstawowe zasady są następujące:

Ustalane są limity emisji gazów cieplarnianych dla poszczególnych krajów lub przedsiębiorstw. Każdy podmiot otrzymuje przydział uprawnień do emisji, czyli limit emisji, który może wyemitować. Jeśli chce przekroczyć przydzielony limit, musi zakupić uprawnienia od innego podmiotu. Z drugiej strony, jeśli dany podmiot wyemituje mniej gazów niż mu przydzielono, może sprzedać niewykorzystane uprawnienia innym podmiotom.

W ten sposób wzmacniana jest odpowiedzialność za emisje gazów cieplarnianych i zachęca się do dobrowolnego ich ograniczenia. Ponadto, w procesie obrotu uprawnieniami kształtuje się ich cena, a uczestnicy rynku na podstawie wahań cen podejmują decyzje dotyczące ograniczenia emisji. Oznacza to, że mogą oni podejmować racjonalne decyzje, biorąc pod uwagę koszty i korzyści związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych.

System handlu emisjami jest już stosowany w wielu krajach, a rządy każdego roku ustalają krajowe cele redukcji emisji gazów cieplarnianych i zarządzają systemem handlu emisjami w celu ich osiągnięcia.

Sytuacja na świecie w zakresie wdrażania systemów handlu emisjami gazów cieplarnianych

System handlu emisjami gazów cieplarnianych jest wdrażany na całym świecie jako część międzynarodowych wysiłków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu. Do tej pory (2023 r.) ponad 60 krajów wdrożyło lub planuje wdrożyć systemy handlu emisjami na poziomie krajowym, a na poziomie regionalnym systemy te funkcjonują w ponad 10 regionach, w tym w Unii Europejskiej (UE) i amerykańskim stanie Kalifornia.

Unia Europejska (UE)od 2005 r. wdraża system handlu emisjami dla krajów członkowskich, który jest największym i najstarszym tego typu systemem na świecie. UE założyła, że dzięki systemowi handlu emisjami do 2020 r. ograniczy emisje gazów cieplarnianych o 40% w porównaniu z 1990 r., a obecnie pracuje nad nową wersją przepisów, które mają doprowadzić do redukcji emisji o 55% do 2030 r.

Stany Zjednoczonestosują system handlu emisjami na poziomie stanów, a Kalifornia w 2006 r. jako pierwszy stan w USA wprowadziła taki system. Ponadto systemy handlu emisjami funkcjonują w stanach Nowy Jork, New Jersey, Massachusetts i innych, a rząd federalny rozważa wprowadzenie systemu na poziomie kraju.

Chinywprowadziły w 2017 r. krajowy system handlu emisjami, a w 7 regionach, w tym Pekinie, Szanghaju i Shenzhen, systemy handlu emisjami na poziomie regionalnym funkcjonują od 2013 r. po zakończeniu próbnego okresu.

Japoniaod 2013 r. wdraża systemy handlu emisjami w niektórych regionach, w tym w Tokio i Osace, a od 2023 r. planuje wprowadzenie krajowego systemu handlu emisjami.

Wpływ systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych na gospodarkę

System handlu emisjami to mechanizm nakładający na przedsiębiorstwa obowiązek ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, ale jednocześnie oferuje im zachęty ekonomiczne, które zachęcają do dobrowolnego udziału w systemie.

• Przedsiębiorstwa mogą ograniczać koszty poprzez zakup uprawnień lub sprzedaż nadwyżek uprawnień, co może wzmocnić ich konkurencyjność.
• Można oczekiwać rozwoju rynku finansowego w związku ze zmiennością cen uprawnień. Aktywny rynek obrotu uprawnieniami może prowadzić do pojawienia się instrumentów pochodnych, takich jak kontrakty terminowe i opcje, co wpłynie na rozwój branży finansowej.

Istnieją jednak również negatywne skutki.

• Wzrost cen uprawnień może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji dla przedsiębiorstw, co może przełożyć się na wzrost cen towarów i usług.
• Istnieje ryzyko wystąpienia spekulacji na rynku uprawnień w przypadku niewłaściwego przydziału uprawnień lub niepowodzenia regulacji.

Dlatego niezbędne jest staranne zaprojektowanie polityki rządowej. Należy dążyć do znalezienia rozwiązań, które zminimalizują obciążenia dla przedsiębiorstw, a jednocześnie pozwolą na osiągnięcie celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez odpowiednie przydzielanie uprawnień i działania stabilizujące rynek.

Wpływ systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych na przedsiębiorstwa

System handlu emisjami gazów cieplarnianych to mechanizm ograniczający emisje gazów cieplarnianych przez przedsiębiorstwa i umożliwiający handel uprawnieniami do emisji.

Może to znacząco wpłynąć na strategię zarządzania przedsiębiorstwami.

• System handlu emisjami może zwiększyć koszty działalności przedsiębiorstw. Wynika to z konieczności zakupu uprawnień do emisji lub dodatkowych inwestycji w celu ograniczenia emisji. Może to negatywnie wpłynąć na rentowność przedsiębiorstw, dlatego firmy muszą przygotować się do wdrożenia systemu handlu emisjami.
• System handlu emisjami może być również szansą dla firm. Dzięki ograniczeniu emisji przedsiębiorstwa mogą wykazać się proaktywnym podejściem do ochrony środowiska, co może poprawić ich wizerunek i zbudować zaufanie klientów. Ponadto, system handlu emisjami może stwarzać nowe możliwości zarobkowe.

Szczególnie w krajach o dużym udziale przemysłu przetwórczego zorientowanego na eksport, konieczne jest podjęcie działań w zakresie rozwoju technologii ograniczających emisje gazów cieplarnianych oraz opracowanie strategii handlu uprawnieniami, aby utrzymać konkurencyjność na rynku międzynarodowym.

Zalety i wady systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych

Zalety systemu handlu emisjami są następujące:

• Wykorzystanie mechanizmów rynkowych pozwala na ograniczenie kosztów redukcji emisji gazów cieplarnianych. Oznacza to, że poszczególne firmy mogą zamiast bezpośredniej redukcji emisji kupić uprawnienia do emisji w bardziej opłacalny sposób.
• System jest bardziej elastyczny niż bezpośrednie regulacje. Umożliwia on dostosowanie się do wahań koniunktury gospodarczej, nowych inwestycji i innych nieprzewidzianych wydarzeń.
• Integracja z międzynarodowym rynkiem węgla pozwala na skuteczniejsze osiągnięcie krajowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. Wiele krajów, w tym Unia Europejska (UE), Stany Zjednoczone, Chiny i Japonia, wdraża lub planuje wdrożyć systemy handlu emisjami, a integracja tych rynków pozwoli na wspieranie globalnych wysiłków na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Natomiast wadami systemu są:

• Zmienne ceny uprawnień mogą prowadzić do niepewności. Może to zwiększyć ryzyko dla przedsiębiorstw.
• Istnieje ryzyko zachowań nieetycznych ze strony niektórych firm. Mogą one próbować łamać przepisy dotyczące emisji lub manipulować metodami pomiaru emisji.

Przykłady udanego wdrożenia systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych

Wiele krajów może pochwalić się sukcesami w wdrażaniu systemów handlu emisjami. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest system handlu emisjami Unii Europejskiej (EU ETS).

Unia Europejska od 2005 r. wdraża system handlu emisjami dla ponad 15 000 przedsiębiorstw na swoim terenie. Od czasu wdrożenia systemu emisje gazów cieplarnianych w UE systematycznie spadają. W 2020 r., mimo kryzysu gospodarczego związanego z pandemią COVID-19, emisje spadły o 7% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Te sukcesy są efektem aktywnych działań UE w zakresie polityki klimatycznej, w tym systemu handlu emisjami.

Wspólnie zadbajmy o środowisko naturalne, aby zapewnić lepszą przyszłość!