หนึ่งในพื้นฐานของงบการเงินคือ'งบดุล'เราจะมาดูกันว่ามันคืออะไร เหตุใดจึงสำคัญ และวิธีอ่านมัน

งบดุลคืออะไร?

งบดุล (Statement of Financial Position) คือ ตารางที่แสดงสถานะทางการเงินของธุรกิจ ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง ในภาษาอังกฤษ เรียกว่า Balance Sheet และมักเรียกสั้นๆ ว่า B/S

ประกอบด้วยสามองค์ประกอบ ได้แก่ สินทรัพย์ หนี้สิน และทุน สินทรัพย์คือทรัพย์สินที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ที่ธุรกิจเป็นเจ้าของ หนี้สินคือหนี้สินที่ธุรกิจต้องชำระคืน และทุนคือส่วนที่เหลือจากสินทรัพย์ลบด้วยหนี้สิน ซึ่งหมายถึงสินทรัพย์สุทธิของธุรกิจ กล่าวอีกนัยหนึ่ง งบดุลเป็นเอกสารสำคัญที่ช่วยให้เราเห็นภาพรวมสถานะทางการเงินของธุรกิจได้

ในงบดุล จะแสดงยอดเงินของแต่ละรายการรวมกัน และหลักการคือ สินทรัพย์และหนี้สินจะเรียงตามลำดับความคล่องตัวสูงไปต่ำ เพื่อให้สามารถประเมินความสามารถในการชำระหนี้ในระยะสั้นและความสามารถในการจัดหาเงินทุนของธุรกิจได้

ทำความเข้าใจองค์ประกอบของงบดุล

ดังที่ได้กล่าวไว้ก่อนหน้านี้ งบดุลประกอบด้วยองค์ประกอบหลักสามประการ ได้แก่ สินทรัพย์ หนี้สิน และทุน แต่ละองค์ประกอบมีบทบาทสำคัญในการทำความเข้าใจสถานะทางการเงินของธุรกิจ

• สินทรัพย์: แสดงถึงทรัพย์สินที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ที่ธุรกิจเป็นเจ้าของ ซึ่งรวมถึงเงินสดและรายการเทียบเท่าเงินสด หลักทรัพย์การเงินระยะสั้น ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ เป็นต้น สินทรัพย์เป็นทรัพยากรที่คาดว่าจะช่วยสร้างรายได้ในอนาคตของธุรกิจ
• หนี้สิน: แสดงถึงภาระผูกพันที่ธุรกิจต้องชำระคืนแก่เจ้าหนี้ ซึ่งรวมถึงเงินกู้จากธนาคาร เงินที่ยังไม่ได้ชำระ เงินที่ยังไม่ได้รับ เป็นต้น หนี้สินแสดงถึงภาระทางการเงินของธุรกิจ และระบุระยะเวลาในการชำระคืนและอัตราดอกเบี้ย
• ทุน: หมายถึงส่วนที่เหลือหลังจากหักหนี้สินออกจากสินทรัพย์ ซึ่งหมายถึงสินทรัพย์สุทธิของธุรกิจ ในกรณีของ บริษัทจำกัด จะแสดงถึงส่วนของผู้ถือหุ้น และเรียกว่าทุนของเจ้าของ ทุนเป็นตัวชี้วัดที่สำคัญในการประเมินความมั่นคงทางการเงินและศักยภาพการเติบโตในระยะยาวของธุรกิจ

องค์ประกอบเหล่านี้มีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด และเราสามารถใช้ข้อมูลจากงบดุลเพื่อทำความเข้าใจสถานะทางการเงินของธุรกิจได้อย่างครอบคลุม

สินทรัพย์: นิยามและประเภท

สินทรัพย์หมายถึงทรัพยากรที่มีมูลค่าที่ธุรกิจเป็นเจ้าของ ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ ได้ ดังนี้

• สินทรัพย์หมุนเวียน: สินทรัพย์ที่สามารถแปลงเป็นเงินสดได้ภายในหนึ่งปี ซึ่งรวมถึงเงินสดและรายการเทียบเท่าเงินสด หลักทรัพย์การเงินระยะสั้น ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ เป็นต้น สินทรัพย์หมุนเวียนมีบทบาทสำคัญในการประเมินความสามารถในการจัดหาเงินทุนในระยะสั้นและผลประกอบการของธุรกิจ
• สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน: สินทรัพย์ที่สามารถแปลงเป็นเงินสดได้หลังจากหนึ่งปี ซึ่งรวมถึงสินทรัพย์เพื่อการลงทุน สินทรัพย์ถาวร สินทรัพย์ไม่มีตัวตน สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนอื่นๆ เป็นต้น สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนเป็นทรัพยากรที่ช่วยสร้างรายได้และการเติบโตในระยะยาวของธุรกิจ และมีบทบาทสำคัญในการประเมินความมั่นคงทางการเงินและโอกาสในอนาคตของธุรกิจ

ตัวอย่างเช่น สินทรัพย์ถาวรเช่นอาคารหรือเครื่องจักรที่ธุรกิจเป็นเจ้าของนั้นใช้ในการดำเนินงานของธุรกิจเพื่อสร้างรายได้ และสินทรัพย์เพื่อการลงทุนเช่นหลักทรัพย์การเงินหรือหุ้นนั้นเป็นสินทรัพย์ที่ลงทุนเพื่อหวังผลตอบแทนในอนาคต

หนี้สิน:

หนี้สินหมายถึงภาระผูกพันที่ธุรกิจต้องชำระคืน หนี้สินเป็นหนึ่งในวิธีการจัดหาเงินทุนของธุรกิจ โดยธุรกิจจะได้รับเงินทุนที่จำเป็น แต่ต้องรับภาระค่าใช้จ่ายด้านดอกเบี้ย

มีผลต่อสถานะทางการเงินและผลประกอบการของธุรกิจ ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีการจัดการอย่างจริงจัง เพื่อรักษาหนี้สินให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม จำเป็นต้องมีการวางแผนการจัดการขนาดหนี้สินและกำหนดเวลาในการชำระคืน และต้องมั่นใจว่ามีเงินทุนเพียงพอสำหรับการชำระคืนหนี้สิน

เพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายด้านดอกเบี้ย จำเป็นต้องมีการจัดการเครดิตและการเจรจาเงื่อนไขการกู้ยืม หนี้สินที่มากเกินไปอาจทำให้สถานะทางการเงินของธุรกิจแย่ลงและนำไปสู่ความเสี่ยงในการล้มละลาย ดังนั้นจึงควรระมัดระวัง

ทุน

ทุนหมายถึงสินทรัพย์สุทธิของธุรกิจ คำนวณโดยการลบหนี้สินออกจากสินทรัพย์ แสดงถึงส่วนของเจ้าของ (ผู้ถือหุ้น) ของธุรกิจ และเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่กำหนดความมั่นคงทางการเงินและผลกำไรของธุรกิจ

ประกอบด้วยทุนจดทะเบียน ทุนสำรอง และกำไรสะสม โดยทั่วไป ทุนจดทะเบียนคือจำนวนเงินที่ธุรกิจได้รับการลงทุนครั้งแรก ทุนสำรองคือเงินที่ได้รับเพิ่มเติมจากการออกหุ้นหรือการเพิ่มทุนซึ่งไม่ได้รวมอยู่ในทุนจดทะเบียน และกำไรสะสมคือกำไรจากการดำเนินงานของธุรกิจที่ไม่ได้จ่ายเป็นเงินปันผลและสะสมไว้ภายในธุรกิจ

ข้อมูลนี้สามารถใช้ในการวิเคราะห์และประเมินสถานะทางการเงินและผลประกอบการของธุรกิจ รวมถึงการคาดการณ์กระแสเงินสดในอนาคตและการตัดสินใจลงทุน

วิธีการและหลักการในการจัดทำงบดุล

งบดุลคือตารางที่แสดงสถานะทางการเงินของธุรกิจ ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง โดยจะแสดงสินทรัพย์ในด้านเดบิตและแสดงหนี้สินและทุนในด้านเครดิต วิธีการจัดทำเป็นไปตามหลักการต่อไปนี้

• หลักการแบ่งแยก: สินทรัพย์ หนี้สิน และทุนจะถูกแสดงแยกกัน
• หลักการรวมยอด: สินทรัพย์ หนี้สิน และทุนจะแสดงเป็นยอดรวม และสินทรัพย์กับหนี้สินจะไม่ถูกหักล้างกัน
• หลักการ 1 ปี: สินทรัพย์และหนี้สินจะถูกแบ่งออกเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนและสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน หนี้สินหมุนเวียนและหนี้สินไม่หมุนเวียน โดยใช้เวลา 1 ปีเป็นเกณฑ์
• หลักการจัดเรียงตามความคล่องตัว: สินทรัพย์จะถูกจัดเรียงตามลำดับความคล่องตัวสูงไปต่ำ
• หลักการแบ่งแยกส่วนเกิน: ทุนจะถูกแบ่งออกเป็นทุนจดทะเบียน ทุนสำรอง และกำไรสะสม เพื่อแสดงในงบดุล

วิธีนี้ช่วยให้สามารถทำความเข้าใจสถานะทางการเงินของธุรกิจได้อย่างชัดเจน และช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือและประโยชน์ของข้อมูลทางบัญชี

พื้นฐานการวิเคราะห์งบดุล: การประเมินความมั่นคงทางการเงินผ่านการวิเคราะห์อัตราส่วน

หนึ่งในวิธีการที่ใช้ในการวิเคราะห์งบดุลคือการวิเคราะห์อัตราส่วน ซึ่งช่วยให้เราประเมินความมั่นคงทางการเงินและความมั่นคงของธุรกิจได้ ตัวชี้วัดที่สำคัญ ได้แก่

• อัตราส่วนสภาพคล่อง: คืออัตราส่วนของสินทรัพย์หมุนเวียนต่อหนี้สินหมุนเวียน เป็นตัวชี้วัดความสามารถในการชำระหนี้ระยะสั้นของธุรกิจ โดยทั่วไปแล้ว ถ้าอัตราส่วนนี้มากกว่า 100% จะถือว่าอยู่ในระดับดี
• อัตราส่วนหนี้สินต่อทุน: คืออัตราส่วนของหนี้สินรวมต่อทุน เป็นตัวชี้วัดความสามารถในการชำระหนี้ระยะยาวของธุรกิจ อัตราส่วนหนี้สินต่อทุนที่เหมาะสมจะแตกต่างกันไปตามประเภทธุรกิจและขนาดของธุรกิจ โดยทั่วไปแล้วอัตราส่วนที่ต่ำกว่า 100% จะถือว่าอยู่ในระดับที่เหมาะสม
• อัตราส่วนกำไรต่อดอกเบี้ยจ่าย: คือค่าที่ได้จากการหารกำไรจากการดำเนินงานด้วยดอกเบี้ยจ่าย เป็นตัวชี้วัดความสามารถของธุรกิจในการจ่ายดอกเบี้ย ถ้าอัตราส่วนนี้มากกว่า 1 หมายความว่าธุรกิจสามารถจ่ายดอกเบี้ยได้และยังมีกำไร แต่ถ้าอัตราส่วนนี้ต่ำกว่า 1 หมายความว่าธุรกิจอาจไม่สามารถจ่ายดอกเบี้ยได้
• อัตราส่วนสภาพคล่องปัจจุบัน: คืออัตราส่วนของสินทรัพย์หมุนเวียนสุทธิต่อหนี้สินหมุนเวียน เป็นตัวชี้วัดความสามารถในการชำระหนี้ระยะสั้นของธุรกิจโดยใช้เกณฑ์ที่เข้มงวดกว่าอัตราส่วนสภาพคล่อง

การวิเคราะห์อัตราส่วนเหล่านี้จะช่วยให้เราสามารถประเมินสถานะทางการเงินของธุรกิจได้อย่างเป็นกลางมากขึ้น

ตัวอย่างการใช้งานงบดุล

งบดุลให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ทั้งสำหรับนักลงทุนและผู้บริหาร เราจะมาดูตัวอย่างการใช้งานกัน

นักลงทุนสามารถใช้ข้อมูลจากงบดุลเพื่อทำความเข้าใจสถานะทางการเงินและกระแสเงินสดของธุรกิจ ซึ่งจะช่วยในการประเมินมูลค่าการลงทุนของธุรกิจนั้นและตัดสินใจว่าจะลงทุนหรือไม่

ตัวอย่างเช่น นักลงทุนสามารถตรวจสอบขนาดของสินทรัพย์และหนี้สินของธุรกิจจากงบดุล และวิเคราะห์อัตราส่วนเพื่อประเมินความมั่นคงทางการเงินของธุรกิจ นอกจากนี้ยังสามารถพิจารณารายการที่เกี่ยวข้องกับผลกำไรเช่นยอดขายและกำไรจากการดำเนินงานเพื่อคาดการณ์ศักยภาพการเติบโตของธุรกิจในอนาคต นอกจากนี้ นักลงทุนยังสามารถใช้ข้อมูลจากงบกระแสเงินสดเพื่อทำความเข้าใจกระแสเงินสดเข้าและออกของธุรกิจ และใช้ข้อมูลนี้เพื่อวางแผนการจัดหาเงินทุน

ในส่วนของผู้บริหารสามารถใช้ข้อมูลจากงบดุลเพื่อทำความเข้าใจสถานะทางการเงินของธุรกิจ และใช้ข้อมูลนี้เพื่อกำหนดกลยุทธ์ทางธุรกิจ นอกจากนี้ยังสามารถใช้ข้อมูลในการจัดทำงบประมาณและประเมินผลการดำเนินงาน นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้บริหารสามารถลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นและจัดการเงินทุนอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ผู้บริหารยังสามารถตรวจสอบข้อมูลอื่นๆ เช่น งบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของเจ้าของ และหมายเหตุประกอบงบการเงิน เพื่อทำความเข้าใจสถานะทางการเงินของธุรกิจอย่างครอบคลุม

สรุป

วันนี้เราได้เรียนรู้เกี่ยวกับงบดุล ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่สุดของงบการเงิน ในครั้งต่อไป เราจะมาเรียนรู้เกี่ยวกับรายการอื่นๆ อย่างละเอียด เช่น งบกำไรขาดทุนและงบกระแสเงินสด