Bir şirkete yatırım yaparken mutlaka kontrol edilmesi gereken önemli göstergelerden biri olan'Borç Oranı'hakkında konuşacağız.

Şirket Yatırımının Temel Göstergesi, Borç Oranı Kavramını Anlamak

Borç oranı, bir şirketin mali sağlamlığını değerlendirmek için kullanılan en önemli göstergelerden biridir ve şirketin toplam borçlarını öz sermayesine bölünmesiyle elde edilen orandır. Yani şirketin öz sermayesine göre ne kadar borcu olduğunu gösteren bir göstergedir.

Bu oran genellikle finans kuruluşları veya yatırımcılar tarafından bir şirketin borç ödeme kapasitesi ve kredibilitesini değerlendirmek için kullanılır. Genel olarak borç oranı %100'ün altında ise şirketin mali durumu sağlam olarak değerlendirilir, %200'ün üzerinde ise riskli olarak kabul edilir.

Örneğin A Şirketi'nin öz sermayesi 100 milyon TL ve toplam borcu 200 milyon TL ise borç oranı %200 olur. Öte yandan B Şirketi'nin öz sermayesi 300 milyon TL ve toplam borcu 150 milyon TL ise borç oranı %50 olur. Bu durumda B Şirketi'nin nispeten daha istikrarlı bir mali yapıya sahip olduğu söylenebilir.

Yatırımcılar, borç oranı da dahil olmak üzere çeşitli mali göstergeleri analiz ederek ilgili şirketin işletme durumu ve gelecekteki büyüme potansiyelini belirleyerek uygun yatırım kararını vermelidir.

Borç Oranının Önemi ve Şirket Analizindeki Değeri

Borç oranı, bir şirketin genel mali durumunu gösteren önemli göstergelerden biridir. Bunun nedeni birkaç faktöre dayanmaktadır.

• Borç oranı, bir şirketin borç ödeme kapasitesini gösterir. Yüksek borç oranına sahip şirketlerin faiz ödemeleri ve anapara geri ödemesi konusunda zorluklarla karşılaşma olasılığı yüksektir. Bu durum, yatırımcılar için bir risk unsuru oluşturarak iflas veya diğer mali krizlere yol açabilir.
• Şirketin finansman yöntemini ve bununla ilgili faiz maliyetlerini belirlemek mümkündür. Borca daha fazla başvuran şirketler daha fazla faiz maliyetiyle karşı karşıya kalır, bu da karlılıklarını etkileyebilir. Bu nedenle yatırımcılar yatırım kararlarını verirken bu faktörü göz önünde bulundurmalıdır.
• Şirketin büyüme potansiyelini ve sürdürülebilirliğini tahmin etmeye yardımcı olur. Düşük borç oranına sahip şirketler, istikrarlı mali yapıları sayesinde aktif olarak yatırım yapabilir ve büyüme sağlayabilirken, yüksek borç oranına sahip şirketler aşırı borç yükü nedeniyle büyümelerinde sınırlamalarla karşılaşabilirler.

Borç Oranı Hesaplama Yöntemi ve Gerçek Örnek Analizi

Borç Oranı (Debt Ratio), bir şirketin toplam borçlarını öz sermayesine bölünmesiyle elde edilen orandır ve şirketin mali yapısının sağlamlığını değerlendirmek için kullanılan önemli bir göstergedir. Formül şu şekildedir:

• Borç Oranı = (Toplam Borç / Öz Sermaye) x 100%

Örneğin A Şirketi'nin toplam borcu 100 milyar TL ve öz sermayesi 50 milyar TL ise borç oranı %200 olur.

Gerçek bir örnek olarak, Samsung Electronics'in 2022 üçüncü çeyrek mali tablolarını baz alarak borç oranını hesaplayalım. Bu dönemin sonunda Samsung Electronics'in toplam borcu yaklaşık 309 trilyon won, öz sermayesi ise yaklaşık 352 trilyon wondu.

Formüle uyguladığımızda Samsung Electronics'in borç oranının %87.8 olduğunu görebiliriz. Bu oran, sektör ortalamasına göre düşük bir borç oranı seviyesindedir ve Samsung Electronics'in mali sağlamlığının nispeten yüksek olduğunu gösterir.

Bu şekilde hesaplanan borç oranı, ilgili şirketin mali durumunu değerlendirmek ve yatırım kararı vermek için bir temel oluşturur.

Borç Oranının İdeal Aralığı ve Sektöre Göre Farklılıklar

Genel olarak borç oranı %100'ün altında ise sağlıklı olarak kabul edilir, %200'ün üzerinde ise riskli olarak değerlendirilir. Ancak bu mutlak bir kriter değildir ve sektöre göre ideal borç oranı farklılık gösterebilir.

Üretim sektöründe, fabrika yatırımları gibi büyük miktarda finansman ihtiyacı nedeniyle borç oranları nispeten yüksek olabilirken, finans sektöründe müşteri mevduatları sayesinde borç oranları daha düşük olabilir. Ayrıca aynı üretim sektöründe olsa bile, gemi inşaatı gibi uzun üretim sürelerine sahip sektörlerde borç oranları daha yüksek olabilir.

Öte yandan son zamanlarda, borç oranına ek olarak borç bağımlılık oranı, faiz ödeme oranı gibi çeşitli mali göstergeler kullanarak şirketin mali sağlamlığını kapsamlı bir şekilde değerlendirme eğilimi artmıştır. Borç bağımlılık oranı, toplam varlıkların içinde borcun ne kadarını temsil ettiğini gösterir ve %30'un altında olması idealdir. Faiz ödeme oranı ise işletme kârının faiz maliyetine oranını gösterir ve 1'den büyük olması, işletme kârının faiz maliyetlerini karşılayabildiğini gösterir.

Yüksek Borç Oranının Şirketlere Etkisi

Yüksek borç oranı, şirketin öz sermayesine göre dış kaynak (borç) bağımlılığının yüksek olduğunu gösterir. Bu durum, aşağıdaki gibi olumsuz etkiler doğurabilir:

• Faiz maliyetlerinin artması ve karlılığın azalmasıŞirketlerin borçları için ödedikleri faiz, şirketin sabit maliyetlerinden biridir. Borç oranı arttıkça faiz maliyetleri de artar, bu da şirketin net kârını azaltarak karlılığını düşürür.
• Geri ödeme baskısının artması ve likidite riskiYüksek borç oranı, alacaklıların geri ödeme baskısını artırabilir. Şirketin likiditesi düşükse, geri ödeme zorluğu yaşayabilir ve borçlarını zamanında ödeyemeyebilir, bu da iflasa yol açabilir.
• Kredi notunun düşmesi ve finansmana erişimde zorlukYüksek borç oranı, şirketin kredi notunun düşmesine neden olabilir. Bu durum, şirketin yeni borç almasını zorlaştırabilir ve finansmana erişimini sınırlayabilir.
• Yönetim kontrolünün tehdit altında olmasıAlacaklılar, geri ödeme güvencesini sağlamak için şirketin hisselerine rehin koyabilir. Şirketin borçlarını ödeyememesi durumunda alacaklılar bu hisseleri satabilir ve yönetim kontrolünü ele geçirebilir.

Yatırım Kararı Verirken Borç Oranını Kullanma Stratejileri

Borç oranı, şirketin mali durumunu gösteren önemli bir göstergedir ve yatırım kararlarında aktif olarak kullanılabilir. İşte borç oranını kullanarak uygulanabilecek birkaç strateji:

• Güvenli bir yatırım için düşük borç oranına sahip şirketler seçin.Genellikle borç oranı %100'ün altında olan şirketler nispeten güvenli kabul edilir. Ancak, sektör veya şirket özelliklerine göre bu oran değişebilir. Bu nedenle, yatırım yapılacak şirketin sektör ortalaması ile karşılaştırılması önerilir.
• Yüksek büyüme potansiyeline sahip şirketleri belirlemek için yüksek borç oranına sahip şirketleri inceleyin.Borç oranı yüksek olsa bile, şirketin büyüme potansiyeli yüksekse, bu riski göze alarak yatırım yapılabilir. Bu durumda mutlaka şirketin faiz ödeme oranını (işletme karı / faiz maliyeti) da göz önünde bulundurun.Faiz ödeme oranı 1'den düşükse, şirketin işletme kârı faiz maliyetlerini bile karşılayamıyor demektir.
• Borç oranının trendini takip edin.Borç oranı geçici olarak artmış olsa bile, trendi olumlu yönde ise, gelecek için umut vadedebilir. Ancak borç oranı sürekli olarak artıyorsa, şirketin mali yapısının kötüye gittiğini gösterir ve dikkatli olunması gerekir.

Sonuç

Gördüğünüz gibi mali tablolar, farkında olmadığımız birçok bilgiyi içerir. Bu nedenle, hisse senedi yatırımı yaparken veya iş planları oluştururken, mali tablolara göz atmanız önemlidir.