Yatırımcıların Bilmesi Gereken Finansal Muhasebe Bilgisi – Varlıklar Bölümü

Yatırım yaparken mutlaka bilmeniz gereken finansal muhasebenin temelleri arasında varlıklar hakkında konuşacağız. Karmaşık görünebilen finansal muhasebeyi birlikte kolayca çözeceğiz!

Varlıklar

Tanım ve Önemi

Bir şirketin mali durumunu ve işletme performansını belirlemede önemli bir rol oynayan finansal muhasebede en temel kavramlardan biri varlıklardır. Varlıklar, bir şirketin sahip olduğu maddi ve maddi olmayan ekonomik değere sahip kaynakları ifade eder ve gelecekte ekonomik fayda sağlaması beklenir.

Varlıkların Özellikleri

Ekonomik Değer: Varlıkların para birimiyle ölçülebilir ekonomik bir değere sahip olması gerekir. Yani, varlığın değeri piyasada işlem gören fiyat veya adil değerle ölçülür.

Gelecekteki Ekonomik Fayda: Varlıklar, gelecekte şirkete ekonomik fayda sağlamalıdır. Ekonomik fayda, gelir artışı, maliyet azaltımı, varlıkların kullanımı gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

Mülkiyet: Varlıklar, şirketin sahip olduğu mülkiyete tabi olmalıdır. Başkalarından kiralanan varlıklar veya kiralama sözleşmeleri uyarınca kullanım hakkı verilen varlıklar varlık olarak sınıflandırılmaz.

Bu özelliklere sahip varlıklar, şirketin bilançosunda Borç tarafına kaydedilirve türleri aşağıdaki gibi çeşitlilik gösterir.

• Nakit ve Nakde Benzer Varlıklar: Para veya vadesiz mevduat, vadesi 3 ay içinde olan kısa vadeli finansal ürünler gibi hemen nakde çevrilebilen varlıklar
• Alacaklar: Mal veya hizmet sağlandıktan sonra henüz bedeli tahsil edilmemişse ortaya çıkan alacaklar
• Stoklar: Satış amacıyla tutulan mallar, ürünler, hammaddeler vb.
• Maddi Duran Varlıklar: Arsa, bina, makine, araç vb. fiziksel bir forma sahip varlıklar
• Maddi Olmayan Duran Varlıklar: Patent, marka, ticari itibar vb. fiziksel bir forma sahip olmayan varlıklar

Varlıklar, şirketin gelecekteki gelir elde etmesine katkıda bulunduğu için, yatırımcılar şirketin varlık büyüklüğü ve yapısını anlayarak ilgili şirketin mali istikrarını ve büyüme potansiyelini değerlendirebilirler.

Varlıkların Sınıflandırılması: Dönen Varlıklar ve Dönem Varlıklar

Varlıklar, 1 yılı temel alarak dönen varlıklar ve dönem varlıklar olarak sınıflandırılır.

Dönen Varlıklar

1 yıl içinde nakde çevrilmesi veya tüketilmesi beklenen varlıkları ifade eder. Genellikle cari varlıklar ve stoklar ile oluşturulur.

• Cari Varlıklar: Nakit ve nakde benzer varlıklar, kısa vadeli finansal ürünler, alacaklar, tahsilatlar, peşinatlar vb.
• Stoklar: Mallar, ürünler, yarı mamul ürünler, hammaddeler vb.

Dönen Varlıkların Anlaşılması ve Yatırımcının Bilmesi Gereken Temel Unsurlar

Dönen varlıklar, şirketin kısa vadeli operasyonlarında ve finansmanında önemli bir rol oynar. Yatırımcılar dönen varlıkları analiz ederek şirketin mali durumunu ve gelecek beklentilerini anlayabilirler. Aşağıda, dönen varlıkları anlamak ve analiz etmek için yatırımcının bilmesi gereken temel unsurlar yer almaktadır.

• Nakit ve Nakde Benzer Varlıklar: En temel dönen varlık olup, hemen nakde çevrilebilen varlıklardır. Bu, şirketin ödeme gücünü ve likiditesini değerlendirmede önemli bir göstergedir. Nakde benzer varlıklar, faiz geliri elde etmek amacıyla tutulan kısa vadeli finansal ürünler vb. içerdiğinden birlikte ele alınmalıdır.
• Alacaklar: Müşterilerden henüz tahsil edilmemiş olan vadeli satışlar ve alınacak senetleri ifade eder. Alacakların ne kadar hızlı tahsil edildiğini ve karşılık ayrılma tutarının uygun olup olmadığını kontrol ederek şirketin kredi riskini ve ödeme tahsil etme olasılığını değerlendirebilirsiniz.
• Stoklar: Satış amacıyla tutulan veya üretim sürecinde olan varlıklardır. Stokların büyüklüğü ve devir hızı analiz edilerek şirketin üretim ve satış faaliyetlerinin verimliliği belirlenebilir. Ayrıca, stokların eskimesi veya hasar görmesi de önemli bir kontrol noktasıdır.
• Diğer Dönem Varlıklar: Yukarıda belirtilen ana maddelerin dışında, tahsilatlar, peşinatlar, krediler vb. çeşitli dönen varlıklar vardır. Bu maddeler, şirketin özel durumuyla ilgili olduğundan ayrı ayrı incelenmeli ve ilgili şirketin işletme özellikleriyle ilişkilendirilerek anlaşılmalıdır.

Dönem Varlıklar

1 yıldan uzun bir süre boyunca kullanılacak veya yatırım amacıyla tutulacak varlıkları ifade eder ve yatırım varlıkları, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve diğer dönem varlıklar olarak ayrılır.

• Yatırım Varlıkları: Uzun vadeli finansal ürünler, satışa hazır menkul kıymetler, vadeye kadar elden çıkarılmayan menkul kıymetler, özsermaye yöntemine tabi yatırım hisseleri vb.
• Maddi Duran Varlıklar: Arsa, bina, yapı, makine, araçlar vb.
• Maddi Olmayan Duran Varlıklar: Ticari itibar, sınai mülkiyet hakları, araştırma ve geliştirme giderleri vb.
• Diğer Dönem Varlıklar: Ertelenmiş vergi varlıkları, kira depozitoları, uzun vadeli alacaklar vb.

Bu şekilde sınıflandırılan varlıklar, şirketin likiditesini ve mali istikrarını değerlendirmede önemli bir gösterge olarak kullanılır. Dönen varlıklar ne kadar fazlaysa, şirketin kısa vadeli finansman sağlama kapasitesi o kadar yüksek olur ve dönem varlıkları uygun şekilde yönetilirse şirketin uzun vadeli büyümesine ve karlılığına katkıda bulunabilir.

Dönem Varlıklarının Türleri ve Yatırıma Etkisi

Dönem varlıkları, şirketlerin uzun süre boyunca elinde bulundurduğu varlıklar olup, yatırımcıların şirketlerin mali durumunu ve işletme performansını değerlendirmelerinde önemli rol oynar. Dönem varlıklarının aşağıdaki gibi türleri vardır.

• Maddi Duran Varlıklar: Şirketlerin işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla elinde bulundurduğu fiziksel forma sahip varlıklardır; arsa, bina, makine ve teçhizat bunlara örnektir. Maddi duran varlıkların büyüklüğü ve defter değeri, şirketin üretim kapasitesini ve gelir elde etme kapasitesini değerlendirmede önemli bir göstergedir. Ancak, maddi duran varlıkların edinimi ve bakımı için harcanan maliyetler ile amortisman giderleri dikkate alınmalıdır.
• Maddi Olmayan Duran Varlıklar: Fiziksel bir forma sahip olmamasına rağmen tanımlanabilir, parasal olmayan varlıklardır; patent, marka, telif hakkı gibi sınai mülkiyet hakları ve araştırma ve geliştirme giderleri, yazılım satın alma giderleri vb. bunlara dahildir. Maddi olmayan duran varlıklar, şirketlerin gelecekteki rekabet gücünü ve pazar hakimiyetini belirleyen önemli bir unsurdur, ancak amortisman giderleri ve değer düşüklüğü gibi unsurlar dikkate alınmalıdır.
• Yatırım Varlıkları: Diğer şirketlere veya finansal ürünlere yapılan yatırımlardan oluşan varlıklardır; hisse senetleri, tahviller, gayrimenkuller vb. Yatırım varlıklarının değerindeki değişiklikler, şirketin mali performansını doğrudan etkiler, bu nedenle yatırımcılar yatırım varlıklarının portföy yapısını ve yönetim stratejilerini dikkatlice incelemelidir.
• Diğer Dönem Varlıklar: Ertelenmiş vergi varlıkları, kira depozitoları, uzun vadeli peşinatlar vb. Diğer Dönem Varlıklarına dahildir. Her bir madde, şirketin özel bir durumuyla ilgili olduğundan, mali tablolar analiz edilirken dikkatli olunmalıdır.

Bu dönem varlıkları, şirketlerin geçmiş performansını ve mevcut durumunu yansıtır ve gelecekteki gelir ve nakit akışlarını etkileyebilir. Bu nedenle, yatırımcılar dönem varlıklarının sınıflandırılmasını ve değerleme yöntemlerini anlamalı ve şirketlerin mali durumunu ve işletme stratejilerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmelidir.

Varlık Değerleme Yöntemleri ve Mali Tablolardaki Rolü

Mali tablolarda varlıklar, şirketin mali durumunu ve işletme performansını gösteren önemli unsurlardan biridir. Varlık değerleme, bu varlıkların değerini ölçme ve değerlendirme sürecidir ve aşağıdaki gibi yöntemler vardır.

1.Tarihsel Maliyet (Historical Cost): Varlıkların ilk olarak edinildiği zamanki fiyatıyla değerlendirildiği yöntemdir. Bu yöntem nesnel bilgiler sağlar, ancak zamanla varlığın değerinin değişmesi durumunda gerçek değeri yansıtmayabilir.

2.Güncel Maliyet (Current Cost): Varlıkların şu anki zamanda yeniden edinilmesi durumunda gereken maliyetle değerlendirildiği yöntemdir. Bu yöntem, tarihsel maliyete göre daha gerçekçi bir değer sağlayabilir, ancak tahminlere dayandığı için hata payı olabilir.

3.Adil Değer (Fair Value): Piyasada işlem gören fiyat veya hizmet sunumu karşılığında alınabilecek tutarla değerlendirildiği yöntemdir. Adil değer, varlığın güncel değerini en doğru şekilde yansıtabilir, ancak piyasa fiyatı yoksa tahminler kullanılmalıdır.

Bu şekilde değerlendirilen varlıklar, mali tablolarda aşağıdaki gibi bir rol oynar.

• Bilanço: Varlıkların büyüklüğünü ve yapısını gösterir ve şirketin mali durumunu değerlendirmede önemli bilgiler sağlar.
• Dönen ve dönem varlıklarına ayrılır ve her birinin özelliği ve değerleme yöntemi dikkate alınmalıdır.
• Gelir Tablosu: Varlıkların devredilmesi veya kullanılması sonucu elde edilen gelir ve giderleri gösterir ve şirketin işletme performansını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlar.
• Varlık devir karı veya zararı, amortisman giderleri vb. buna örnektir.

Bu nedenle, yatırımcılar varlık değerleme yöntemlerini ve mali tablolardaki rolünü anlamalı ve şirketin mali durumunu ve işletme performansını değerlendirirken bunu aktif olarak kullanmalıdır.