İşletmenin Karlılığını Değerlendiren Gösterge: Brüt Kar Marjı

Bir şirketin kalbi olarak kabul edilebilecek'Faaliyet Karı Marjı'hakkında bilgi edineceğiz.

Faaliyet Karı Marjı Nedir?

Faaliyet karı marjı, bir şirketin karlılığını değerlendirmek için kullanılan temel göstergelerden biridir ve ciroya göre faaliyet karının oranını ifade eder. Başka bir deyişle, bir şirketin mal veya hizmet satarak elde ettiği cirodan, faaliyetlere ilişkin tüm giderler çıkarıldıktan sonra kalan net karın ciroya bölünmesiyle elde edilen değerdir.

Bu, bir şirketin iş performansını ölçmek için son derece yararlı bir göstergedir ve yatırımcılar ile finans kuruluşlarının bir şirketin mali durumunu değerlendirirken sıklıkla kullandığı bir ölçüttür. Faaliyet karı marjı ne kadar yüksek olursa, şirketin karlılığı o kadar iyi olur ve bu durum şirketin rekabet gücü ve büyüme potansiyelinin yüksek olduğuna işaret eder.

Genel olarak, faaliyet karı marjı sektörlere göre farklılık gösterir. İmalat veya perakende gibi sektörlerde %10'un üzerinde yüksek faaliyet karı marjı kaydeden şirketler bulunabilirken, hizmet veya finans sektörlerinde nispeten düşük faaliyet karı marjı görülebilir. Ayrıca, ekonomik dalgalanmalar veya rekabet ortamı gibi etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir ve şirketlerin yeniden yapılanma veya maliyet azaltma gibi çabalarıyla iyileştirilebilir.

Faaliyet Karı Marjı Hesaplama Yöntemi

Faaliyet karı marjı aşağıdaki formülle hesaplanabilir.

• Faaliyet Karı Marjı = (Faaliyet Karı / Ciro) x 100

Burada faaliyet karı, cirodan maliyet, satış ve pazarlama giderleri ile yönetim giderlerinin düşülmesiyle elde edilen değerdir.

Örneğin, bir şirketin cirosu 1.000 milyar TL ve faaliyet karı 200 milyar TL ise, bu şirketin faaliyet karı marjı %20 olur.

Ayrıca, ciro aynı kalırken faaliyet karı 300 milyar TL'ye çıkarsa, faaliyet karı marjı %30'a yükselir. Bu şekilde, faaliyet karı marjı şirketin faaliyetlerinin sonucunda elde edilen nihai karı gösterdiği için büyük bir önem taşır.

Faaliyet Karı Marjının Önemi ve Kullanım Alanları

Faaliyet karı marjı, bir şirketin karlılığını değerlendirmek için kullanılan temel göstergelerden biridir. Yatırımcılar, şirketin mali durumunu ve iş performansını değerlendirirken bu göstergeyi temel alır ve bankalar da kredi değerlendirmesinde bu göstergeyi referans olarak kullanır.

• Yüksek olması,şirketin rekabet gücününyüksek olduğuna işaret eder. Yani, yüksek teknolojik yeteneklere veya marka değerine sahip olması nedeniyle müşterilerden daha yüksek fiyatlar alabilir veya daha düşük maliyetlerle ürün üretebilir.
• İstikrarı belirlemekiçin faydalıdır. Ekonomik dalgalanmalara bağlı olarak ciroda değişiklikler olsa bile, faaliyet karı marjı belirli bir seviyede kalırsa, bu durum şirketin istikrarlı bir kar yapısına sahip olduğuna işaret eder.
• Gelecek tahminlerinde kullanılır. Geçmişte elde edilen faaliyet karı marjı eğilimleri analiz edilerek gelecekteki durumlar tahmin edilebilir veya hedefler belirlenebilir. Ayrıca, sektör ortalamasıyla karşılaştırılarak şirketin göreli konumu da belirlenebilir.

Şirket Karlılık Analizinde Faaliyet Karı Marjının Payı

Mali tabloda, şirketin karlılığını gösteren göstergeler arasında faaliyet karı dışında, brüt kar, vergi öncesi dönem karı ve net kar gibi göstergeler de bulunur. Ancak, bunlar arasında faaliyet karı marjının en önemli gösterge olarak kabul edilmesinin nedeni şunlardır:

• Net faaliyet performansınıgösterir. Brüt kar, cirodan hammadde maliyeti gibi üretim maliyetlerinin çıkarılmasıyla elde edilen bir değerdir ve satış ve pazarlama giderleri ile yönetim giderlerini dikkate almadığı için gerçek faaliyet performansını doğru bir şekilde yansıtmaz. Öte yandan, faaliyet karı, brüt kardan personel giderleri, reklam giderleri, kira giderleri gibi satış ve pazarlama giderleri ile yönetim giderleri de çıkarılarak elde edilir ve şirketin gerçek faaliyet performansını gösterir.
• Şirketin sürdürülebilirliğini değerlendirmekiçin kullanılabilir bir göstergedir. Faaliyet karı, şirketin temel işlerinde ne kadar başarılı olduğunu gösterir ve faiz giderleri veya kurumlar vergisi gibi giderler çıkarılmadan önce elde edilen bir kar olduğundan, şirketin mali sağlamlığını ve hayatta kalma olasılığını değerlendirmede önemli bir rol oynar.
• Pay sahipleri açısından en önemli gösterge olarak kabul edilebilir. Net kar, faaliyet karından faaliyet dışı gelir ve giderler ile kurumlar vergisi gibi giderler çıkarılarak elde edilen bir değerdir ve pay sahiplerinin payına düşen kâr olan kar payını gösterir. Ancak, bu değer temel faaliyetlerle ilgisi olmayan etkenlerden etkilenebileceği için şirketin uzun vadeli karlılığını ve büyüme potansiyelini değerlendirmekiçin faaliyet karı marjı daha uygun bir gösterge olarak kabul edilebilir.

Sektörlere Göre Faaliyet Karı Marjı Karşılaştırılması ve Analizi

Faaliyet karı marjı, sektörlere göre büyük farklılıklar gösterir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın yayınladığı '2021 Yılı Kurumsal Yönetim Analizi' verilerine göre, geçen yıl Türkiye'deki finansal olmayan kar amaçlı kuruluşların 741.408'inin ortalama faaliyet karı marjı %6,6 olarak hesaplanmıştır.

İmalat sektörü, %9,0 ile geçen yıla göre %0,5 puan artış göstermiştir. Yarı iletken ihracatının olumlu seyri ve benzeri faktörler sayesinde elektronik, görüntü, iletişim ekipmanları (%13,2) ve petrol rafinerisi (%22,8) gibi önemli sektörlerin faaliyet karı marjları iyileşmiştir.

Öte yandan, hizmet sektörü %4,8 ile bir önceki yıla göre %0,7 puan düşüş kaydetmiştir. COVID-19 salgınının doğrudan etkilediği konaklama ve yiyecek-içecek sektörü (-%26,9), sanat, spor ve eğlence sektörü (-%10,2) gibi sektörlerin faaliyet karı marjları düşük kalmıştır.

İnşaat sektörü de hammadde fiyatlarındaki artış gibi nedenlerden dolayı faaliyet karı marjında %5,2'den %4,4'e düşüş yaşanmıştır.

Bu nedenle,aynı sektör grubunda bile alt sektörlere göre faaliyet karı marjı farklılık gösterebileceğinden, bir şirketin karlılığını değerlendirirken sektörlerin özelliklerinin de dikkate alınmasıgerekmektedir.

Sonuç

Bugün, şirketlerin karlılığını değerlendirmek için kullanılan bir gösterge olan faaliyet karı marjı hakkında bilgi edindik.