Kho báu hệ sinh thái, tất cả về các vùng đất ngập nước

Đầm lầy

Đầm lầy là vùng ven biển bị nước biển bao phủ và lộ ra theo chu kỳ do thủy triều. Nhìn chung, nó được tạo thành từ nhiều loại trầm tích khác nhau như cát, bùn, đá,… và đóng vai trò là kho tàng sinh thái cũng như là vùng đệm ngăn chặn thiên tai.

Tầm quan trọng của đầm lầy

Đầu tiên, đầm lầy là một thành phần quan trọng của hệ sinh thái biển. Tại đây, vô số loài sinh vật sinh sống và tương tác lẫn nhau, duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Các loài sinh vật tiêu biểu bao gồm các loài giáp xác như sò, cua, tôm và cá, chim,… Những sinh vật này không chỉ là nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng cho con người mà còn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sức khỏe của hệ sinh thái biển.

Tiếp theo, đầm lầy đóng vai trò là vùng đệm ngăn chặn thiên tai. Khi xảy ra các thảm họa tự nhiên như lũ lụt, bão,… đầm lầy giúp làm giảm tốc độ dòng chảy của nước, giảm thiểu thiệt hại. Ngoài ra, nó còn ngăn ngừa xói mòn bờ biển và giảm nhẹ tác động của hiện tượng nước biển dâng.

Cuối cùng, đầm lầy cũng có giá trị như một nguồn tài nguyên du lịch. Với cảnh quan tuyệt đẹp và sự đa dạng sinh học phong phú, đầm lầy thu hút rất nhiều du khách đến tham quan, đồng thời cũng được sử dụng như một địa điểm giáo dục và nghiên cứu sinh thái.

Các thành phần đa dạng của hệ sinh thái đầm lầy

Hệ sinh thái đầm lầy bao gồm nhiều thành phần khác nhau.

Trong số đó, thành phần quan trọng nhất là động vật đáy (benthos) .

Động vật đáy là gì? Là những động vật sống ở đáy biển, chủ yếu là các loài giáp xác như sò, cua, tôm và động vật thân mềm, giun nhiều tơ,… Chúng là nền tảng của chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái đầm lầy, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của đầm lầy thông qua quá trình phân hủy chất hữu cơ.

Một thành phần chính khác là thực vật chịu mặn (halophyte) .

Thực vật chịu mặn là những loài thực vật sống trong đất có độ mặn cao, ví dụ như cỏ tranh, rau muối, cây sú,… Chúng giúp cố định đất trong đầm lầy, hấp thụ khí CO2 trong không khí góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu. Đồng thời, chúng cũng tạo ra oxy thông qua quá trình quang hợp, hỗ trợ hô hấp cho các sinh vật xung quanh.

Cá và chim

Cá ăn động vật đáy hoặc thực vật chịu mặn, còn chim ăn động vật đáy hoặc cá. Chúng duy trì sự tuần hoàn năng lượng thông qua chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái đầm lầy và góp phần duy trì sự ổn định của hệ sinh thái thông qua việc kiểm soát số lượng cá thể.

Con người

Thực hiện nhiều hoạt động khác nhau tại đầm lầy như khai thác hải sản, du lịch,… Tuy nhiên, nếu các hoạt động này diễn ra quá mức có thể phá vỡ sự cân bằng của hệ sinh thái đầm lầy, vì vậy cần phải hết sức thận trọng.

Ảnh hưởng của đầm lầy đến môi trường Trái đất

Đầm lầy đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với môi trường Trái đất.

• Đầm lầy là bể hấp thụ carbon: Đóng vai trò hấp thụ và lưu trữ khí CO2 trong khí quyển. Vi sinh vật, thực vật và trầm tích trong đầm lầy hấp thụ CO2 và biến đổi thành chất hữu cơ, chất hữu cơ này được lưu trữ trong trầm tích. Quá trình này giúp đầm lầy hấp thụ khoảng 260.000 tấn CO2 mỗi năm. Lượng CO2 này tương đương với lượng CO2 mà khoảng 200.000 ô tô thải ra trong một năm, góp phần làm giảm thiểu hiện tượng nóng lên toàn cầu.
• Thứ hai, đầm lầy góp phần cải thiện chất lượng nước: Vi sinh vật và động vật đáy trong đầm lầy phân hủy và loại bỏ các chất ô nhiễm trong nước, qua đó cải thiện chất lượng nước ở vùng ven biển và duy trì sức khỏe của hệ sinh thái biển. Ngoài ra, nó còn lọc các chất cặn bã từ sông đổ ra, bảo vệ đường bờ biển và giảm thiểu thiệt hại do các thiên tai như bão, sóng thần.
• Đầm lầy là môi trường sống của nhiều loài sinh vật: Đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Nơi đây là môi trường sống của nhiều loài sinh vật như chim biển, cá, cua, sò,… Chúng tương tác với nhau và duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Tuy nhiên, gần đây, do các hoạt động khai thác và ô nhiễm, đa dạng sinh học đang suy giảm, vì vậy cần có các giải pháp thích hợp.

Giá trị kinh tế và việc sử dụng đầm lầy

Đầm lầy mang lại nhiều giá trị kinh tế.

• Nơi sản xuất nguồn lợi thủy sản: Các loài sinh vật sống trong đầm lầy là nguồn cung cấp nguồn lợi thủy sản, tạo ra lợi ích kinh tế thông qua hoạt động đánh bắt. Theo Viện Nghiên cứu Phát triển Hải sản Hàn Quốc, năm 2010, giá trị sản xuất thủy sản từ đầm lầy của Hàn Quốc đạt 1.292,6 tỷ won.
• Giá trị du lịch: Là điểm đến du lịch sinh thái nổi tiếng, thu hút nhiều khách du lịch đến tham quan, góp phần mang lại lợi ích kinh tế và thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng địa phương. Ở nước ngoài, vùng đất ngập mặn ven biển bang Georgia, Hoa Kỳlà một điểm đến du lịch sinh thái nổi tiếng, thu hút hàng trăm nghìn du khách mỗi năm, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
• Nhiều công dụng khác nhau: Đầm lầy có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau như làm ruộng muối, nuôi trồng thủy sản, lấy nguyên liệu xây dựng,… Có thể khai thác cát, đất sét chất lượng cao làm vật liệu xây dựng, sản xuất muối tại các ruộng muối, hoặc cải tạo đầm lầy thành đất nông nghiệp, khu công nghiệp,…

Nỗ lực quốc tế trong việc bảo vệ đầm lầy

Để bảo tồn và sử dụng bền vững đầm lầy, cần có sự hợp tác và nỗ lực của quốc tế.

Trong khuôn khổ đó, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) từ năm 1998 đã bắt đầu lựa chọn và lập danh sách “100 đầm lầy tốt nhất thế giới”, nỗ lực nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và giá trị bảo tồn của đầm lầy. Công ước Ramsar cũng là một hiệp định quốc tế về bảo vệ đất ngập nước, được thông qua tại Ramsar, Iran vào năm 1971 và có hiệu lực vào năm 1975. Hiện có 170 quốc gia trên thế giới tham gia, Hàn Quốc gia nhập vào năm 1997 với tư cách là thành viên thứ 101.

Chính phủ Hàn Quốc cũng đã có những nỗ lực như ban hành Luật Bảo tồn Đất ngập nước (1999), tham gia Công ước Ramsar (1997), quyết định tạm dừng Dự án Đê điều Saemangeum (2010),… và vào tháng 7 năm 2021, đầm lầy Seocheon, Gochang, Shinan và Boseong-Suncheon được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giớinhận được sự công nhận quốc tế về giá trị của đầm lầy.