Fat Finger (Lỗi nhập liệu) là gì trong thị trường tài chính?

Nếu bạn đã từng để ý đến thị trường tài chính, chắc hẳn bạn đã từng nghe đến thuật ngữ 'Lỗi nhập liệu (Fat Finger)'. Đây là một trong những sự cố xảy ra trong thị trường tài chính, và chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về hiện tượng thú vị nhưng cũng vô cùng quan trọng này.

Vụ việc Lỗi nhập liệu (Fat Finger) là gì?

Một trong những sự cố xảy ra trong thị trường tài chính, 'Lỗi nhập liệu (Fat Finger)', đề cập đến việc sai sót trong giá hoặc số lượng lệnh do lỗi của con người. Những sai sót này thường xuất phát từ các nhà giao dịch, người phụ trách giao dịch hoặc những người làm việc trong lĩnh vực tài chính khác, và thường dẫn đến những hậu quả không mong muốn.

Chúng thường xảy ra trong quá trình nhập liệu một lượng lớn dữ liệu bằng bàn phím hoặc màn hình cảm ứng, khi ngón tay bị trượt và nhập sai số hoặc ký hiệu. Ngoài ra, trong các tình huống căng thẳng hoặc áp lực, sự tập trung giảm sút cũng có thể dẫn đến lỗi.

Các sự cố này có thể xảy ra với nhiều loại sản phẩm tài chính khác nhau, chẳng hạn như cổ phiếu, hợp đồng tương lai, quyền chọn, ngoại hối, và có thể dẫn đến tổn thất tài chính lớn hoặc gây ra hỗn loạn trên thị trường. Do đó, các tổ chức tài chính đang nỗ lực tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ và quy trình, đồng thời đầu tư nhiều hơn vào đào tạo và huấn luyện nhân viên.

Fat Finger

Nguyên nhân và ví dụ về vụ việc Lỗi nhập liệu

Nguyên nhân chính

Lỗi nhập liệu: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất, khi các nhà giao dịch nhập sai giá hoặc số lượng. Trong các tình huống giao dịch khẩn cấp, việc nhập liệu nhanh chóng có thể dẫn đến sai sót.
Vận hành thiết bị chưa thành thạo: Sai sót do chưa quen thuộc với giao diện hoặc chức năng của thiết bị. Đặc biệt khi sử dụng các hệ thống mới hoặc các chức năng phức tạp, khả năng xảy ra lỗi là rất cao.
Căng thẳng và mệt mỏi: Khối lượng công việc quá tải hoặc áp lực về thời gian hoàn thành công việc có thể khiến các nhà giao dịch cảm thấy căng thẳng và mệt mỏi, dẫn đến giảm sự tập trung và tăng khả năng mắc lỗi.
Lỗi hệ thống: Ít gặp hơn, nhưng lỗi hệ thống cũng có thể gây ra các vụ việc Lỗi nhập liệu. Ví dụ như hệ thống khớp lệnh hoạt động không đúng cách hoặc sự cố mạng khiến lệnh bị trì hoãn hoặc hủy bỏ.
Mâu thuẫn lợi ích: Một số nhà giao dịch cố tình tạo ra các vụ việc Lỗi nhập liệu để phục vụ lợi ích cá nhân. Ví dụ, họ có thể bán khống cổ phiếu của đối thủ cạnh tranh với số lượng lớn, sau đó mua lại cổ phiếu đó với giá cao từ tài khoản của mình để thao túng thị trường.

Ví dụ

Vào tháng 2 năm 2018, tại Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE), một nhà giao dịch khi giao dịch quyền chọn chỉ số Nikkei của Nhật Bản đã nhầm lẫn 1 Yên với 1 Đô la Mỹ và đưa ra lệnh mua với quy mô 280 tỷ USD (khoảng 30 nghìn tỷ Yên). Mặc dù giao dịch này không được thực hiện, nhưng nếu nó được thực hiện, nó sẽ gây ra cú sốc lớn cho thị trường.

Ảnh hưởng của vụ việc Lỗi nhập liệu đến thị trường tài chính

Có thể tác động lớn đến thị trường tài chính. Lý do là như sau:

Tăng biến động giá: Các vụ việc Lỗi nhập liệu có thể khiến giá của cổ phiếu, trái phiếu, ngoại hối… biến động mạnh. Điều này có thể làm tăng sự lo lắng của các nhà đầu tư và làm suy yếu sự ổn định của thị trường tài chính.
Gây ra tổn thất giao dịch: Khi các nhà giao dịch nhập sai giá hoặc số lượng và thực hiện giao dịch, họ có thể phải chịu tổn thất lớn. Điều này có thể làm suy yếu tình hình tài chính của các tổ chức tài chính và làm giảm lòng tin của các nhà đầu tư.
Thắt chặt quy định: Các cơ quan quản lý tài chính đang thắt chặt các quy định để ngăn ngừa các vụ việc Lỗi nhập liệu. Ví dụ như thắt chặt quy trình xác nhận trước khi giao dịch, tăng cường đào tạo và huấn luyện cho các nhà giao dịch, v.v.
Vấn đề trách nhiệm bồi thường: Các nhà đầu tư bị thiệt hại do các vụ việc Lỗi nhập liệu có thể yêu cầu các tổ chức tài chính bồi thường. Điều này có thể làm tăng gánh nặng tài chính cho các tổ chức tài chính và có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý, kiện tụng.

Chuỗi các sự kiện này có thể làm suy yếu sự ổn định và độ tin cậy của thị trường tài chính, do đó, mỗi tổ chức tài chính cần thiết lập và liên tục cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ để ngăn ngừa các sự cố này.

Phân tích các trường hợp điển hình về vụ việc Lỗi nhập liệu

Các trường hợp điển hình như sau:

Ngày 6 tháng 5 năm 2010, chỉ số Dow Jones giảm mạnh: Xảy ra khi một nhà giao dịch nhầm lẫn bán 10 triệu cổ phiếu thay vì 1 triệu cổ phiếu. Điều này khiến chỉ số Dow Jones giảm hơn 9% trong nháy mắt và thị trường rơi vào hỗn loạn.
Tháng 12 năm 2013, giá trái phiếu kho bạc Mỹ giảm mạnh: Xảy ra khi một nhà giao dịch nhầm lẫn đưa ra lệnh bán 10 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ thay vì 1 tỷ USD. Điều này dẫn đến giá trái phiếu kho bạc Mỹ giảm mạnh và thị trường bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Ngày 16 tháng 3 năm 2020, Ngân hàng Hoàng gia Canada (RBC) chịu tổn thất lớn: Một nhân viên đã nhấn nhầm phím '0' trên bàn phím máy tính hai lần, dẫn đến tổn thất 1,5 tỷ đô la Canada (khoảng 1,2 nghìn tỷ Yên).

Như các ví dụ trên cho thấy, trong thị trường tài chính có quy mô giao dịch lớn, ngay cả một lỗi nhỏ cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Do đó, những người làm việc trong lĩnh vực tài chính cần luôn chú ý và cẩn thận trong khi làm việc.

Các giải pháp của các tổ chức tài chính để ngăn ngừa vụ việc Lỗi nhập liệu

Đang triển khai nhiều giải pháp khác nhau để ngăn ngừa các sự cố. Các giải pháp tiêu biểu bao gồm:

Triển khai hệ thống xác nhận kép: Hệ thống yêu cầu xác nhận lệnh hoặc giao dịch hai lần trở lên. Ví dụ, khi nhập giá hoặc số lượng lệnh, hệ thống sẽ tự động kiểm tra lỗi hoặc yêu cầu người phụ trách xác nhận.
Thiết lập giới hạn giao dịch: Hạn chế số tiền hoặc số lượng mà các nhà giao dịch có thể giao dịch cùng một lúc. Điều này có thể ngăn ngừa các sai sót do giao dịch quá mức.
Xây dựng hệ thống giám sát: Giám sát lịch sử giao dịch theo thời gian thực và nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, sẽ có biện pháp xử lý ngay lập tức để ngăn ngừa sự cố.
Tăng cường đào tạo: Giáo dục cho nhân viên về đặc điểm và rủi ro của thị trường tài chính, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo để ngăn ngừa sai sót.

Thông qua các giải pháp này, có thể ngăn ngừa các vụ việc Lỗi nhập liệu và duy trì sự ổn định của thị trường tài chính.

Cách thức nhà đầu tư cá nhân phòng ngừa vụ việc Lỗi nhập liệu

Các nhà đầu tư cũng có thể tự mình phòng ngừa. Dưới đây là một số ví dụ:

Hình thành thói quen kiểm tra trước khi đặt lệnh: Cần kiểm tra lại số tiền, số lượng, v.v. Ngoài ra, sử dụng tính năng thông báo của ứng dụng chứng khoán để kiểm tra tình trạng khớp lệnh theo thời gian thực cũng là một cách tốt.
Tăng cường bảo mật mật khẩu: Cần thay đổi mật khẩu định kỳ và tránh để lộ cho người khác.
Tránh sử dụng đòn bẩy quá mức: Đòn bẩy có thể tăng lợi nhuận nhưng cũng làm tăng mức độ thua lỗ, do đó cần sử dụng một cách thận trọng.
Đầu tư bằng tiền nhàn rỗi: Vì nếu gặp tình huống cần tiền gấp, bạn sẽ phải dừng đầu tư hoặc chấp nhận thua lỗ để bán.

Thông qua các phương pháp này, nhà đầu tư cá nhân có thể phòng ngừa các vụ việc Lỗi nhập liệu và đầu tư một cách an toàn.

Quá trình phục hồi thị trường sau vụ việc Lỗi nhập liệu

Khi sự cố xảy ra, cơ quan quản lý tài chính sẽ nhanh chóng xử lý để ổn định thị trường.

Xác định nguyên nhân và xử lý: Đầu tiên là xác định nguyên nhân và có thể áp dụng các biện pháp xử phạt hoặc phạt tiền đối với tổ chức liên quan.
Bảo vệ nhà đầu tư: Cung cấp bồi thường cho các nhà đầu tư bị thiệt hại hoặc đưa ra các biện pháp để ngăn ngừa thiệt hại thêm.

Nhờ những nỗ lực này, trong hầu hết các trường hợp, thị trường sẽ nhanh chóng phục hồi. Tuy nhiên, đối với những sự cố lớn, việc phục hồi có thể mất nhiều thời gian và cần nhiều nỗ lực để lấy lại lòng tin của các nhà đầu tư.

Tiếp cận kỹ thuật để ngăn ngừa vụ việc Lỗi nhập liệu trong thị trường tài chính tương lai

Phát triển nhiều phương pháp tiếp cận kỹ thuật

Hệ thống tự động hóa: Xây dựng hệ thống đặt lệnh và giao dịch tự động hóa để giảm thiểu lỗi của con người và ngăn ngừa các vụ việc Lỗi nhập liệu.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo: Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo tiên tiến để phát hiện các dấu hiệu bất thường trong giao dịch và xây dựng hệ thống tự động hủy bỏ hoặc chặn giao dịch.

Những phương pháp tiếp cận kỹ thuật này được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các vụ việc Lỗi nhập liệu và nâng cao tính ổn định của hệ thống tài chính trong thị trường tài chính tương lai.

Lỗi nhập liệu (Fat Finger), một trong những sự cố xảy ra trong thị trường tài chính, có thể dẫn đến tổn thất lớn do một sai sót nhỏ, vì vậy hãy luôn cảnh giác.