Những người theo dõi thị trường tài chính có lẽ đã từng nghe đến thuật ngữ "Ngón tay béo (Fat Finger)". Đây là một trong những sự cố xảy ra trên thị trường tài chính và chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn về hiện tượng thú vị nhưng rất quan trọng này.

Sự cố "Ngón tay béo (Fat Finger)" là gì?

"Ngón tay béo (Fat Finger)" là một trong những sự cố xảy ra trên thị trường tài chính, xảy ra do lỗi của con người dẫn đến sai sót trong giá đặt lệnh hoặc khối lượng giao dịch. Những lỗi này thường do các trader, nhân viên giao dịch hoặc các chuyên viên trong lĩnh vực tài chính khác gây ra, và thường dẫn đến những kết quả không mong muốn.

Sự cố này thường xảy ra khi người dùng nhập một lượng lớn dữ liệu bằng bàn phím hoặc màn hình cảm ứng, và ngón tay bị trượt, dẫn đến việc nhập sai số hoặc ký hiệu. Ngoài ra, sự căng thẳng hoặc áp lực trong công việc cũng có thể khiến người dùng mất tập trung và mắc lỗi.

Sự cố này có thể xảy ra với nhiều sản phẩm tài chính khác nhau như chứng khoán, hợp đồng tương lai, quyền chọn, ngoại hối, v.v. và có thể dẫn đến tổn thất tài chính lớn hoặc gây rối loạn thị trường. Do đó, các tổ chức tài chính đang tăng cường hệ thống kiểm soát nội bộ và quy trình, đồng thời dành nhiều nỗ lực để đào tạo và huấn luyện nhân viên.

Nguyên nhân và ví dụ về sự cố "Ngón tay béo"

Nguyên nhân chính

• Lỗi nhập liệu: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi trader nhập sai giá hoặc khối lượng. Trong những tình huống giao dịch khẩn cấp, họ có thể mắc lỗi khi nhập liệu với tốc độ cao.
• Vận hành thiết bị chưa thành thạo: Lỗi này xảy ra do chưa quen với giao diện hoặc chức năng của thiết bị. Đặc biệt, nó dễ xảy ra khi sử dụng các hệ thống mới được đưa vào hoạt động hoặc các chức năng phức tạp.
• Áp lực và mệt mỏi: Khi trader cảm thấy áp lực và mệt mỏi do khối lượng công việc quá tải hoặc áp lực về thời hạn, khả năng tập trung của họ giảm sút, tăng nguy cơ mắc lỗi.
• Lỗi hệ thống: Ít xảy ra hơn, nhưng sự cố "Ngón tay béo" đôi khi cũng do lỗi hệ thống gây ra. Ví dụ, hệ thống xác nhận lệnh bị trục trặc, hoặc lỗi mạng khiến lệnh bị trì hoãn hoặc hủy bỏ.
• Mâu thuẫn lợi ích: Một số trader cố tình gây ra sự cố "Ngón tay béo" để phục vụ lợi ích của mình. Ví dụ, họ bán khống một lượng lớn cổ phiếu của đối thủ cạnh tranh, sau đó mua lại cổ phiếu đó với giá cao từ tài khoản của mình để thao túng giá cổ phiếu.

Ví dụ

Tháng 2 năm 2018, tại Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE), một trader giao dịch quyền chọn chỉ số Nikkei của Nhật Bản đã nhầm 1 yên với 1 đô la, dẫn đến việc đặt lệnh mua với khối lượng 28 tỷ đô la (khoảng 30 nghìn tỷ đồng). Mặc dù giao dịch không được thực hiện, nhưng nếu nó được thực hiện, nó sẽ gây ra tác động lớn đến thị trường.

Ảnh hưởng của sự cố "Ngón tay béo" đối với thị trường tài chính

Sự cố này có thể tác động lớn đến thị trường tài chính. Lý do là:

• Tăng biến động giá: Sự cố "Ngón tay béo" có thể khiến giá chứng khoán, trái phiếu, ngoại hối, v.v. biến động mạnh. Điều này có thể làm gia tăng sự lo ngại của nhà đầu tư và ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường tài chính.
• Tổn thất giao dịch: Khi trader nhập sai giá hoặc khối lượng và thực hiện giao dịch, họ có thể phải chịu tổn thất lớn. Điều này có thể làm suy yếu tình hình tài chính của các tổ chức tài chính và làm giảm lòng tin của nhà đầu tư.
• Thắt chặt quy định: Để phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo", các cơ quan quản lý tài chính đang thắt chặt quy định. Ví dụ, họ đang tăng cường quy trình xác nhận trước khi giao dịch, và tăng cường đào tạo và huấn luyện cho trader.
• Vấn đề trách nhiệm bồi thường: Nhà đầu tư bị thiệt hại do sự cố "Ngón tay béo" có thể yêu cầu bồi thường từ các tổ chức tài chính. Điều này có thể làm tăng gánh nặng tài chính cho các tổ chức tài chính và có thể dẫn đến kiện tụng và tranh chấp pháp lý.

Những sự kiện này có thể làm giảm sự ổn định và độ tin cậy của thị trường tài chính, do đó mỗi tổ chức tài chính cần xây dựng và cải thiện liên tục hệ thống kiểm soát nội bộ để phòng ngừa những sự cố này.

Phân tích các trường hợp điển hình về sự cố "Ngón tay béo"

Các trường hợp điển hình như sau:

• Ngày 6 tháng 5 năm 2010, chỉ số Dow Jones giảm mạnh: Sự cố này xảy ra khi một trader nhầm lệnh bán 1 triệu cổ phiếu thành lệnh bán 10 triệu cổ phiếu. Điều này khiến chỉ số Dow Jones giảm hơn 9% trong chốc lát và gây xáo trộn lớn trên thị trường.
• Tháng 12 năm 2013, giá trái phiếu chính phủ Mỹ giảm mạnh: Sự cố này xảy ra khi một trader nhầm lệnh bán 1 tỷ đô la trái phiếu chính phủ Mỹ thành lệnh bán 10 tỷ đô la. Điều này khiến giá trái phiếu chính phủ Mỹ giảm mạnh và gây sốc cho thị trường.
• Ngày 16 tháng 3 năm 2020, Ngân hàng Hoàng gia Canada (RBC) bị tổn thất lớn: Một nhân viên đã vô tình nhấn phím "0" trên bàn phím máy tính hai lần, dẫn đến việc bị tổn thất 1,5 tỷ đô la Canada (khoảng 1 nghìn tỷ đồng).

Như những ví dụ trên cho thấy, trên thị trường tài chính với quy mô giao dịch lớn, những lỗi nhỏ cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Do đó, nhân viên của các tổ chức tài chính phải luôn chú ý và cẩn trọng trong công việc của mình.

Các biện pháp đối phó của các tổ chức tài chính để phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo"

Để phòng ngừa những sự cố này, các tổ chức tài chính đang đưa ra nhiều biện pháp đối phó. Các biện pháp đối phó điển hình như sau:

• Đưa vào hệ thống xác minh kép: Hệ thống này yêu cầu xác minh lại lệnh hoặc giao dịch ít nhất hai lần. Ví dụ, hệ thống sẽ tự động kiểm tra lỗi khi nhập giá hoặc khối lượng lệnh, hoặc yêu cầu người phụ trách xác minh trực tiếp.
• Thiết lập giới hạn giao dịch: Hạn chế số tiền hoặc khối lượng mà trader có thể giao dịch trong một lần. Điều này có thể giúp ngăn ngừa lỗi do giao dịch quá mức.
• Xây dựng hệ thống giám sát: Giám sát lịch sử giao dịch theo thời gian thực và nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hệ thống sẽ đưa ra các biện pháp kịp thời để ngăn ngừa sự cố.
• Tăng cường đào tạo:Nâng cao kiến thức về đặc điểm và rủi ro của thị trường tài chính cho nhân viên, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo để phòng ngừa lỗi.

Những biện pháp đối phó này có thể giúp phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo" và duy trì sự ổn định của thị trường tài chính.

Cách nhà đầu tư cá nhân phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo"

Nhà đầu tư cũng có thể tự bảo vệ mình bằng cách phòng ngừa những sự cố này. Dưới đây là một số ví dụ:

• Hình thành thói quen xác minh trước khi đặt lệnh: Nên kiểm tra lại số tiền, khối lượng, v.v. trước khi đặt lệnh. Ngoài ra, sử dụng tính năng thông báo của ứng dụng chứng khoán để theo dõi trạng thái đặt lệnh theo thời gian thực cũng là một cách tốt.
• Tăng cường bảo mật mật khẩu: Nên thay đổi mật khẩu thường xuyên và chú ý không để lộ mật khẩu cho người khác.
• Hạn chế sử dụng đòn bẩy quá mức: Đòn bẩy có thể giúp tăng lợi nhuận, nhưng nó cũng có thể làm tăng mức độ thua lỗ, do đó cần sử dụng nó một cách thận trọng.
• Đầu tư bằng tiền nhàn rỗi: Bởi vì nếu cần tiền gấp, bạn có thể phải dừng đầu tư hoặc chấp nhận lỗ để bán tài sản.

Bằng cách áp dụng những phương pháp này, nhà đầu tư cá nhân có thể phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo" và đầu tư một cách an toàn.

Quá trình phục hồi thị trường sau sự cố "Ngón tay béo"

Khi sự cố xảy ra, các cơ quan quản lý tài chính sẽ nhanh chóng xử lý để ổn định thị trường.

• Xác định nguyên nhân và đưa ra biện pháp: Trước tiên, họ sẽ xác định nguyên nhân của sự cố và đưa ra các biện pháp xử phạt hoặc phạt tiền đối với tổ chức liên quan.
• Bảo vệ nhà đầu tư: Họ sẽ cung cấp bồi thường cho các nhà đầu tư bị thiệt hại hoặc đưa ra các biện pháp để ngăn chặn những thiệt hại tiếp theo.

Với những nỗ lực này, thị trường thường phục hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, đối với những sự cố lớn, thị trường có thể mất nhiều thời gian để phục hồi và cần nhiều nỗ lực để khôi phục lòng tin của nhà đầu tư.

Cách tiếp cận công nghệ để phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo" trong thị trường tài chính tương lai

Phát triển nhiều cách tiếp cận công nghệ

• Hệ thống tự động hóa: Xây dựng hệ thống đặt lệnh và giao dịch tự động hóa để giảm thiểu lỗi do con người gây ra và phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo".
• Công nghệ trí tuệ nhân tạo: Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo tiên tiến để phát hiện các dấu hiệu bất thường trong giao dịch và tự động hủy bỏ hoặc chặn giao dịch.

Những cách tiếp cận công nghệ này dự kiến sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa sự cố "Ngón tay béo" và nâng cao sự ổn định của hệ thống tài chính trong thị trường tài chính tương lai.

Hãy luôn cẩn thận, bởi vì những lỗi nhỏ như sự cố "Ngón tay béo" (Fat Finger) có thể gây ra những tổn thất lớn trên thị trường tài chính.