Khi bạn đầu tư vào cổ phiếu, bất động sản hoặc bất kỳ tài sản nào khác, điều quan trọng là phải đánh giá tình trạng sức khỏe của doanh nghiệp hoặc tài sản đó, và 'nợ' là một trong những yếu tố cần kiểm tra kỹ lưỡng. Vì vậy, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nợ là gì và tại sao nó lại quan trọng.

Báo cáo tài chính - Nợ

Khái niệm cơ bản

Trong báo cáo tài chính, thuật ngữ 'nợ' dùng để chỉ nghĩa vụ tài chính mà doanh nghiệp phải thanh toán. Điều này bao gồm tiền vay hoặc tiền chưa thanh toán, tiền tạm ứng mà doanh nghiệp đã vay từ các tổ chức bên ngoài hoặc cá nhân để huy động vốn. Nợ có thể ảnh hưởng đến tình trạng tài chính và dòng tiền tương lai của doanh nghiệp, vì vậy các nhà đầu tư cần phải xem xét kỹ lưỡng.

Nợ thường có ngày đáo hạn và lãi suất cố định. Ngày đáo hạn là thời điểm doanh nghiệp phải thanh toán nợ, trong khi lãi suất quyết định số tiền lãi mà doanh nghiệp phải trả cho nợ. Lãi suất cao hoặc thời hạn ngắn có thể làm tăng chi phí tài chính của doanh nghiệp và gây áp lực về tài chính, do đó các nhà đầu tư cần xem xét điều này.

Nợ có nhiều loại khác nhau và việc hiểu rõ đặc điểm của từng loại là rất quan trọng. Ví dụ, nợ ngắn hạn phải thanh toán trong vòng 1 năm, trong khi nợ dài hạn có thể thanh toán trong thời gian dài hơn. Nợ lưu động là khoản nợ mà doanh nghiệp phải thanh toán ngay lập tức, còn nợ cố định là khoản nợ được thanh toán trong một khoảng thời gian nhất định. Hiểu rõ bản chất và điều kiện của từng loại nợ sẽ giúp bạn đánh giá chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Phân loại và các loại nợ trên báo cáo tài chính

Nợ được chia thành hai loại chính là nợ lưu động và nợ cố định.

• Nợ lưu động là khoản nợ phải thanh toán trong vòng 1 năm, bao gồm các khoản phải trả cho nhà cung cấp, vay ngắn hạn, tiền chưa thanh toán, tiền tạm ứng, v.v. Những khoản nợ này là chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng huy động vốn và thanh toán ngắn hạn của doanh nghiệp.
• Nợ cố định là khoản nợ phải thanh toán sau 1 năm, bao gồm trái phiếu, vay dài hạn, nợ dự phòng lương hưu, v.v. Những khoản nợ này liên quan đến kế hoạch huy động vốn và thanh toán dài hạn của doanh nghiệp, và đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá sự ổn định và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.

Các loại nợ bao gồm vay, trái phiếu, tiền chưa thanh toán, tiền tạm ứng, v.v.

Vay là khoản vay từ các tổ chức tài chính như ngân hàng, được chia thành vay ngắn hạn và vay dài hạn. Trái phiếu là chứng khoán do doanh nghiệp phát hành, là công cụ tài chính trực tiếp chính cùng với cổ phiếu. Tiền chưa thanh toán là khoản tiền mà doanh nghiệp đã nhận hàng hóa hoặc dịch vụ nhưng chưa thanh toán, còn tiền tạm ứng là khoản tiền mà doanh nghiệp đã nhận trước từ khách hàng.

Tất cả các thông tin về nợ này đều được ghi lại trong báo cáo tài chính, các nhà đầu tư cần kiểm tra kỹ lưỡng để đánh giá tình trạng tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp.

Tỷ lệ nợ và tầm quan trọng của nó

Tỷ lệ nợ là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá sự ổn định tài chính của doanh nghiệp, được tính bằng cách chia tổng nợ cho vốn chủ sở hữu. Tỷ lệ này càng cao, nghĩa là doanh nghiệp càng phụ thuộc vào nợ, và điều này cho thấy rủi ro tài chính của doanh nghiệp đang tăng lên.

Nói chung, tỷ lệ nợ tối ưu là dưới 100%. Tuy nhiên, tỷ lệ này có thể thay đổi tùy theo ngành nghề hoặc đặc điểm của doanh nghiệp. Ví dụ, ngành sản xuất thường có tỷ lệ nợ cao hơn do nhu cầu đầu tư vào thiết bị lớn, trong khi ngành tài chính thường có tỷ lệ nợ thấp hơn do hoạt động kinh doanh dựa trên việc sử dụng nợ nhiều.

Doanh nghiệp có tỷ lệ nợ cao có thể bị ảnh hưởng bởi chi phí tài chính như lãi suất, dẫn đến giảm lợi nhuận và tăng áp lực thanh toán, làm tăng nguy cơ vỡ nợ. Ngược lại, doanh nghiệp có tỷ lệ nợ thấp có cấu trúc tài chính ổn định, có khả năng ứng phó với biến động kinh tế, có uy tín cao, dễ dàng huy động vốn.

Do đó, các nhà đầu tư cần kiểm tra tỷ lệ nợ của doanh nghiệp. Điều này giúp đánh giá tình trạng tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư. Ngoài ra, việc theo dõi sự thay đổi của tỷ lệ nợ theo thời gian cũng rất quan trọng để đánh giá tình trạng tài chính của doanh nghiệp có được cải thiện hay không.

Sự khác biệt giữa nợ dài hạn và nợ ngắn hạn

Nợ được phân loại thành nợ dài hạn và nợ ngắn hạn dựa trên thời hạn thanh toán.

• Nợ dài hạn là khoản nợ có thời hạn thanh toán từ 1 năm trở lên. Thông thường, các khoản vay hoặc trái phiếu do doanh nghiệp phát hành để huy động vốn cho mục đích dài hạn thuộc loại này. Nợ dài hạn có thời hạn thanh toán dài, giúp doanh nghiệp có thể sử dụng vốn một cách ổn định, nhưng lãi suất cao có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận.
• Nợ ngắn hạn là khoản nợ có thời hạn thanh toán dưới 1 năm. Thông thường, doanh nghiệp vay từ ngân hàng hoặc phát hành giấy tờ có giá (CP) để đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn. Do thời hạn ngắn nên áp lực thanh toán cao, và rất nhạy cảm với biến động lãi suất, ảnh hưởng lớn đến sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.

Vì vậy, các nhà đầu tư cần tìm hiểu quy mô và cấu trúc của nợ dài hạn và nợ ngắn hạn trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Điều này giúp bạn hiểu cách thức doanh nghiệp huy động và sử dụng vốn, cũng như đánh giá sự ổn định tài chính.

Ảnh hưởng của việc quản lý nợ đến doanh nghiệp

Việc quản lý nợ ảnh hưởng lớn đến tình trạng tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nếu quản lý không tốt, uy tín của doanh nghiệp có thể bị giảm sút, việc huy động vốn trở nên khó khăn, và nguy cơ phá sản có thể tăng lên. Ngược lại, quản lý tích cực có thể nâng cao sự ổn định tài chính của doanh nghiệp, giảm chi phí huy động vốn và cải thiện lợi nhuận.

Đầu tiên, tỷ lệ nợ là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá sự an toàn tài chính của doanh nghiệp, tỷ lệ này càng cao, khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp càng thấp, và điều này có thể dẫn đến đánh giá tiêu cực từ thị trường vốn. Điều này có thể khiến chi phí huy động vốn tăng lên hoặc việc huy động vốn trở nên khó khăn.

Ngoài ra, tỷ lệ lợi nhuận trước thuế so với chi phí lãi vay (Interest Coverage Ratio) cũng là một chỉ số quan trọng trong việc quản lý nợ, tỷ lệ này dưới 1 nghĩa là lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh không đủ để thanh toán lãi vay, và điều này có thể khiến sự tồn tại của doanh nghiệp trở nên mơ hồ.

Cuối cùng, lịch trình thanh toán nợ cũng rất quan trọng, nếu tập trung vào một thời điểm nhất định có thể gây ra khủng hoảng thanh khoản, vì vậy nên phân bổ thanh toán theo thời gian.

Các chỉ số liên quan đến nợ mà nhà đầu tư cần biết

Các nhà đầu tư cần xem xét một số chỉ số để đánh giá tình hình nợ của doanh nghiệp mà họ muốn đầu tư.

• Thứ nhất là tỷ lệ nợ (Debt Ratio). Tỷ lệ này được tính bằng cách chia tổng nợ cho vốn chủ sở hữu, là một trong những chỉ số chính để đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Thông thường, tỷ lệ này ở mức dưới 100% là phù hợp, nhưng có thể khác nhau tùy theo ngành nghề.
• Thứ hai là tỷ lệ lợi nhuận trước thuế so với chi phí lãi vay (Interest Coverage Ratio), được tính bằng cách chia lợi nhuận trước thuế cho chi phí lãi vay, chỉ số này cho thấy doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán lãi vay hay không. Nếu tỷ lệ này dưới 1 nghĩa là lợi nhuận trước thuế không đủ để thanh toán lãi vay, và nếu tỷ lệ này dưới 1 trong 3 năm liên tiếp, doanh nghiệp có thể được coi là doanh nghiệp cận kề phá sản.
• Cuối cùng là tỷ lệ phụ thuộc vào vay (Vay / Tổng tài sản), cần được theo dõi sát sao, tỷ lệ này trên 30% được coi là quá cao và có thể khiến doanh nghiệp dễ bị tổn thương trong thời kỳ suy thoái.

Phân tích các chỉ số liên quan đến nợ như trên, các nhà đầu tư có thể đánh giá chính xác hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp mà họ muốn đầu tư.