Nợ phải trả trên báo cáo tài chính: Những điều nhà đầu tư cần biết

Khi đầu tư vào cổ phiếu, bất động sản hoặc các tài sản khác, việc đánh giá tình hình tài chính lành mạnh của doanh nghiệp hoặc tài sản đó là rất quan trọng. Trong số đó, 'nợ' là một trong những hạng mục cần phải kiểm tra kỹ lưỡng. Vì vậy, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nợ là gì và tại sao nó lại quan trọng.

Báo cáo tài chính - Nợ

Khái niệm cơ bản

Trong báo cáo tài chính, thuật ngữ 'nợ' dùng để chỉ các khoản nợ mà doanh nghiệp phải thanh toán. Bao gồm tiền vay từ các tổ chức hoặc cá nhân bên ngoài để huy động vốn, cũng như các khoản phải trả, tiền nhận trước, v.v. Những khoản nợ này ảnh hưởng đến tình hình tài chính và dòng tiền tương lai của doanh nghiệp, do đó các nhà đầu tư cần phải xem xét kỹ lưỡng.

Nợ thường có ngày đáo hạn và lãi suất cố định. Ngày đáo hạn là thời điểm doanh nghiệp phải thanh toán nợ, còn lãi suất là mức lãi mà doanh nghiệp phải trả cho khoản nợ đó. Lãi suất cao hoặc ngày đáo hạn ngắn có thể làm tăng chi phí tài chính của doanh nghiệp và gây ra áp lực tài chính, vì vậy các nhà đầu tư cần lưu ý điều này.

Có nhiều loại nợ khác nhau và việc hiểu rõ đặc điểm của từng loại là rất quan trọng. Ví dụ, nợ ngắn hạn phải thanh toán trong vòng 1 năm, trong khi nợ dài hạn có thể thanh toán trong thời gian dài hơn. Nợ lưu động là nợ mà doanh nghiệp phải thanh toán ngay lập tức, còn nợ cố định có thời hạn ân hạn thanh toán. Việc hiểu rõ bản chất và điều kiện của từng khoản nợ sẽ giúp bạn đánh giá chính xác hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Phân loại và các loại nợ trên báo cáo tài chính

Nợ được chia thành hai loại chính là nợ ngắn hạn và nợ dài hạn.

• Nợ ngắn hạn là nợ phải thanh toán trong vòng 1 năm, bao gồm các khoản phải trả cho người bán, vay ngắn hạn, phải trả cho người lao động, tiền nhận trước, v.v. Những khoản nợ này là chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng huy động và thanh toán vốn ngắn hạn của doanh nghiệp.
• Nợ dài hạn là nợ phải thanh toán sau 1 năm, bao gồm trái phiếu, vay dài hạn, dự phòng cho nghĩa vụ trả lương hưu, v.v. Những khoản nợ này có liên quan đến kế hoạch huy động và thanh toán vốn dài hạn của doanh nghiệp và đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá sự ổn định và khả năng tăng trưởng của doanh nghiệp.

Các loại nợ bao gồm vay nợ, trái phiếu, phải trả, tiền nhận trước, v.v.

Vay nợ là tiền vay từ các tổ chức tài chính như ngân hàng, được chia thành vay ngắn hạn và vay dài hạn. Trái phiếu là chứng khoán do doanh nghiệp phát hành, là một trong những công cụ tài chính trực tiếp phổ biến cùng với cổ phiếu. Phải trả là số tiền mà doanh nghiệp phải trả cho việc nhận được hàng hóa hoặc dịch vụ nhưng chưa thanh toán. Tiền nhận trước là tiền mà doanh nghiệp nhận được từ khách hàng trước khi cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ.

Tất cả các thông tin về nợ này đều được ghi chép trong báo cáo tài chính và các nhà đầu tư cần kiểm tra kỹ lưỡng để đánh giá tình hình tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp.

Tỷ lệ nợ và tầm quan trọng của nó

Tỷ lệ nợ là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá sự ổn định tài chính của doanh nghiệp, được tính bằng tổng nợ chia cho vốn chủ sở hữu. Tỷ lệ này càng cao, chứng tỏ doanh nghiệp càng phụ thuộc nhiều vào nợ, đồng nghĩa với việc rủi ro tài chính của doanh nghiệp càng tăng.

Thông thường, tỷ lệ nợ được coi là ở mức phù hợp khi dưới 100%. Tuy nhiên, tỷ lệ này có thể khác nhau tùy thuộc vào ngành nghề và đặc điểm của từng doanh nghiệp. Ví dụ, trong ngành sản xuất, do nhu cầu vốn đầu tư lớn cho thiết bị, tỷ lệ nợ có thể cao hơn một chút, nhưng trong ngành tài chính, do hoạt động kinh doanh dựa nhiều vào nợ, tỷ lệ nợ có thể thấp hơn.

Doanh nghiệp có tỷ lệ nợ cao có thể phải chịu chi phí tài chính tăng lên, chẳng hạn như chi phí lãi vay, dẫn đến lợi nhuận giảm sút và áp lực phải trả nợ tăng cao có thể dẫn đến rủi ro vỡ nợ. Ngược lại, doanh nghiệp có tỷ lệ nợ thấp có cấu trúc tài chính ổn định, khả năng đối phó với biến động kinh tế tốt hơn, uy tín cao và dễ dàng tiếp cận nguồn vốn hơn.

Do đó, các nhà đầu tư cần phải kiểm tra tỷ lệ nợ của doanh nghiệp. Thông qua đó, họ có thể đánh giá tình hình tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư. Ngoài ra, việc theo dõi sự thay đổi của tỷ lệ nợ theo chu kỳ cũng rất quan trọng để nhận biết tình hình tài chính của doanh nghiệp đang được cải thiện hay đang xấu đi.

Sự khác biệt giữa nợ dài hạn và nợ ngắn hạn

Nợ được phân loại thành nợ dài hạn và nợ ngắn hạn dựa trên thời hạn thanh toán.

• Nợ dài hạn là nợ có thời hạn thanh toán trên 1 năm. Thông thường, các khoản nợ này bao gồm trái phiếu hoặc các khoản vay mà doanh nghiệp phát hành để huy động vốn phục vụ cho mục đích dài hạn. Nợ dài hạn có thời hạn thanh toán dài nên doanh nghiệp có thể sử dụng vốn một cách ổn định, nhưng lãi suất cao có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận.
• Nợ ngắn hạn là nợ có thời hạn thanh toán dưới 1 năm. Chủ yếu là các khoản vay mà doanh nghiệp vay từ ngân hàng để đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn hoặc phát hành giấy tờ có giá (CP) để huy động vốn. Do thời hạn ngắn nên áp lực thanh toán cao và nhạy cảm với biến động lãi suất, ảnh hưởng lớn đến sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.

Do đó, các nhà đầu tư cần phải xem xét quy mô và cấu trúc của nợ dài hạn và nợ ngắn hạn trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Thông qua đó, họ có thể hiểu được cách thức huy động và sử dụng vốn của doanh nghiệp cũng như đánh giá sự ổn định tài chính.

Ảnh hưởng của việc quản lý nợ đến doanh nghiệp

Việc quản lý nợ có ảnh hưởng lớn đến tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nếu không được quản lý một cách phù hợp, uy tín của doanh nghiệp có thể bị giảm sút, việc huy động vốn gặp khó khăn và nguy cơ phá sản có thể tăng lên. Ngược lại, nếu được quản lý tích cực, sự ổn định tài chính của doanh nghiệp sẽ được nâng cao, chi phí huy động vốn giảm và lợi nhuận tăng lên.

Đầu tiên, tỷ lệ nợ là một trong những chỉ số quan trọng để phản ánh sự an toàn tài chính của doanh nghiệp, tỷ lệ càng cao thì khả năng trả nợ của doanh nghiệp càng thấp, do đó có thể nhận được đánh giá tiêu cực từ thị trường vốn. Điều này có thể dẫn đến chi phí huy động vốn tăng hoặc khó khăn hơn trong việc huy động vốn.

Ngoài ra, hệ số bảo đảm lãi vay cũng là một chỉ số quan trọng trong việc quản lý nợ, nó phản ánh khả năng sử dụng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh để chi trả cho chi phí lãi vay. Nếu hệ số này nhỏ hơn 1, nghĩa là lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh không đủ để trả lãi, do đó sự tồn tại của doanh nghiệp có thể bị đe dọa.

Cuối cùng, lịch trình trả nợ cũng rất quan trọng, nếu tập trung vào một thời điểm cụ thể có thể dẫn đến khủng hoảng thanh khoản, do đó cần phải phân bổ hợp lý.

Các chỉ số liên quan đến nợ mà nhà đầu tư cần biết

Nhà đầu tư cần phải kiểm tra một số chỉ số để nắm bắt tình hình nợ của doanh nghiệp mà họ muốn đầu tư.

• Đầu tiên là tỷ lệ nợ (Debt Ratio). Đây là tỷ số giữa tổng nợ và vốn chủ sở hữu, là một trong những chỉ số chính để đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Thông thường, tỷ lệ này được coi là ở mức phù hợp khi dưới 100%, nhưng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng ngành nghề.
• Thứ hai là hệ số bảo đảm lãi vay (Interest Coverage Ratio). Đây là tỷ số giữa lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và chi phí lãi vay, phản ánh khả năng của doanh nghiệp trong việc chi trả cho chi phí lãi vay. Nếu nhỏ hơn 1, có nghĩa là lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh không đủ để chi trả cho chi phí lãi vay, nếu liên tục dưới 1 trong 3 năm thì được coi là doanh nghiệp cận biên.
• Cuối cùng là tỷ lệ phụ thuộc vào vay nợ (Vay nợ / Tổng tài sản) cũng cần phải được xem xét kỹ lưỡng, nếu trên 30% được coi là quá cao và có khả năng dễ bị tổn thương trong thời kỳ suy thoái.

Bằng cách phân tích các chỉ số liên quan đến nợ như trên, nhà đầu tư có thể đánh giá chính xác hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp mà họ muốn đầu tư.